تحقیق در مورد حافظ کلاس پنجم و هفتم
آنچه در این مطلب خواهید دید
تحقیق در مورد حافظ
خواجه شمس الدین محمد ملقب به حافظ شیرازی یکی از مشهورترین شعرای کشورمان ایران است. پس از گذشت قرن ها، اشعار این شاعر ایرانی نه تنها در ایران بلکه در سراسر دنیا به شهرت رسیده است. اشعار حافظ شیرازی این هنرمند ایرانی به دلیل تنوع بسیار زیاد در حال حاضر در موسیقی ایرانی، خوشنویسی و هنرهای تجسمی مورد استفاده قرار می گیرد. هر سال در ایران در تاریخ بیست مهرماه در شیراز و محل آرامگاه او که حافظیه نامیده می شود جشن بزرگداشت این شاعر بزرگ ایرانی برگزار می شود و همچنین در تقویم رسمی کشورمان نیز این روز به عنوان روز بزرگداشت حافظ نامگذاری شده است.
زندگی نامه حافظ شیرازی
خواجه شمس الدین محمد که در سال 727 هجری قمری چشم به دنیا آمده است و نام پدر او بهاء الدین بوده است و مادرش نیز از اهالی کازرون بوده است. خواجه شمس الدین محمد در خانواده مذهبی چشم به جهان گشود بطوری که در نوجوانی وی توانسته بود قرآن کریم را به 14 روایت حفظ کند به همین دلیل به حافظ ملقب شد. اطلاعات زیادی در مورد زندگی شخصی این شاعر بزرگ شیرازی در دسترس نیست ولی او فقط یک بار ازدواج کرده است و فقط یک فرزند پسر داشته است که پسرش نیز در دوران جوانی در راه سفر نیمه کاره به هند همراه با خودش در سال 792 هجری قمری فوت می شود. بهتر است بدانید که شاعری شغل اصلی حافظ نبوده است زیرا او در دوران شاه شیخ ابواسحاق به دربار راه یافت و در دربار شاهان آل مظفر در نوشتن فرمان های شاه و مکاتبات دولتی فعالیت می کرده است.
دیوان حافظ شیرازی
خواجه شمس الدین محمد به عنوان یکی از سخنوران مشهور دنیا شیوه سخنش به خواجوی کرمانی نزدیک است و شعرهایش نیز در غالب غزل سروده شده است که این اشعار به نام غزلیات حافظ مشهور است. حافظ به عنوان یکی از شاعران تاثیرگذار در زمینه شعر شناخته می شود به همین دلیل در سال های هجدهم و نوزدهم غزلیات حافظ به زبان های اروپایی ترجمه شد و بدین صورت اشعار وی به ادبیات جهان غرب راه پیدا کرد. این شاعر پارسی زبان سده هشتم هجری قمری به اسامی لِسان‌ُ الْغِیْب، تَرجُمانُ الْاَسرار، لِسان‌ُ الْعُرَفا و ناظِم‌ُ الاُولیاء نیز مشهور است علاوه بر این نیز ما ایرانی ها حافظ را به عنوان داننده اسرار غیب می شناسیم. به همین دلیل در هنگام مواجه با مشکلات بر کتاب حافظ تفال می زنیم.
دیوان حافظ شیرازی در برگیرنده حدود پانصد غزل، 42 رباعی، دو مثنوی و چندین قطعه است که در طی 50 سال سروده شده است. ولی از آنجایی که حافظ در لحظاتی خاص شعر می سروده است بطور متوسط تنها 10 غزل در مورد مقام معشوق خلق کرده است. دیوان حافظ در حال حاضر به چهارصد زبان و اشکال مختلف در زبان های متفاوت به چاپ رسیده است که باعث شده است در بسیاری از کشورها این کتاب ارزشمند در کتابخانه ها موجود باشد.
غزلیات حافظ شیرازی
حافظ شیرازی به عنوان زبردست ترین غزل سرای ایران شناخته می شود زیرا او از غزل های عارفانه مولانا و غزل های عاشقانه سعدی برای نوآوری و سرودن تک بیتی های زیبا و خوش مضمون و دلنشین با مضمون معشوق، می و مغازله استفاده کرده است. علاوه بر این غزل های سروده شده حافظ اغلب از ساختار سوره های قرآن تاثیر گرفته شده است به همین دلیل باعث شده که این غزلیات بسیار متفاوت و تاثیرگذار باشند.
اگر برای یکبار هم شده دیوان حافظ را خوانده باشید، متوجه می شوید که یکی از صنایع شعری که در غزلیات حافظ استفاده شده است صنعت ایهام است بدین معنا که خواننده می تواند از یک کلمه معانی متفاوتی برداشت کند. وجود صنعت ایهام در اشعار حافظ به صورت گسترده به عنوان مهمترین خصوصیات شعر حافظ شناخته می شود به گونه ای که اغلب به نظر می رسد در یک غزل از موضوعات فراوانی صحبت می شود.
از طرفی غزلیات حافظ همچنین این ویژگی را دارد که در هر بیت به طور مستقل قابل تفسیر باشد. این ویژگی های بی نظیر اشعار حافظ باعث شده که هر کس با هر نیتی به دیوان حافظ تفال بزند و غزلی از آن را در مورد نیت خود به صورت کلمه یا جمله در نظر بگیرد. بدین صورت که حافظ نیت او را متوجه شده است و به وی جواب داده است.
رباعیات حافظ شیرازی
حدود 42 رباعی نیز در کارنامه سروده های حافظ شیرازی وجود دارد که به اندازه دیوان غزلیات او ارزشمند شمرده نمی شود. هرچند که در انتساب برخی از آنها به حافظ نیز تردید وجود دارد ولی اغلب پژوهشگران معتقدند که رباعیات حافظ در کنار غزلیات این شاعر چیره دست ایرانی حرفی برای گفتن ندارند.
ویژگی های شعر حافظ
رمز پردازی
استفاده از رمز پردازی در دیوان حافظ باعث شده است که این مجموعه اشعار مانند راز به نظر بیاید و دارای وجوه گوناگون باشد. در واقع اشعار حافظ مانند یک آینه عمل می کند که می تواند مخاطبانش را نشان دهد. یکی از دلایلی که این اشعار روحی شاعرانه و معنوی دارند این است که در سراسر این دیوان از رمزپردازی به صورت نمادهای مختلف استفاده شده است که باعث شده این اشعار بسیار نافذ و گیرا سروده شده باشند.
استفاده دقیق و ظریف از کلمات
رعایت و استفاده دقیق و ظریف از کلمات و شیوه ای از آرایه های ادبی به نام مراعات النظیر باعث شده است که فضای اشعار حافظ هم متناسب با دوران گذشته باشد و هم دوران حال که این ویژگی نیز باعث شده اشعار حافظ از اهمیت بالایی برخوردار شوند.
شروع مناسب و شورانگیز در آغاز
شروع اشعار با توجه به موضوع غزلیات حافظ بسیار قابل تامل است و حافظ شیرازی اغلب با لحن خاصی شعرهای خود را شروع کرده است. به عنوان مثال گاهی برای شروع از آرایه های حماسی و شورانگیز استفاده کرده است و گاهی نیز از طنز، حسرت و کلمات اندوهگین استفاده کرده است.
استفاده از طنز ظریف
ادبیات شعرهای حافظ اغلب دارای طنز ظریفی هستند که تقریبا در سراسر دیوان او دیده می شود و باعث شده است که شور و نشاط، ظرافت و گزندگی را در این اشعار زیبا مشاهده کنید. حافظ شیرازی توانسته است در اشعار خود برای گفتن ناگفته های خود از بهترین آرایه های ادبی و زبان رندانه استفاده کند.
استفاده از ایهام و ابهام
همانطور که می دانید دیوان غزلیات این شاعر ایرانی پر از ایهام و ابهام است که باعث می شود خواندن این غزلیات بی مانند همزمان لذت بخش و پر از رمز و راز باشد.
فال حافظ شیرازی
ایرانیان در سراسر دنیا یک دیوان حافظ را در خانه خود دارند زیرا طبق سنت قدیمی در روز عید نوروز بر سر سفره هفت سین و یا در شب یلدا باید تفالی به کتاب حافظ زده شود. برای انجام این کار، اغلب از بزرگان خانواده یا کسی که بتواند شعرها را به خوبی بخواند یا کسی که اغلب معتقدند که می تواند خوب فال بگیرد کمک می خواهند. آن شخص ابتدا نیت می کند و سپس به طور تصادفی صفحه ای از دیوان حافظ را می گشاید و شروع به خواندن می کنند. البته بهتر است بدانید که مرسوم است هنگام فال گرفتن فاتحه ای خوانده شود و سپس کتاب حافظ را بوسیده و سپس با ذکر دعا آن را می گشایند و فال خود را می خوانند.
آرامگاه حافظ شیرازی
حافظ در شیراز متولد شده است و در سال 792 هجری قمری نیز در این شهر و در منطقه حافظیه در مکانی زیبا و بسیار چشم نواز و طراحی شده با اشعار این شاعر ایرانی به خاک سپرده شده است. حافظیه شیراز در حال حاضر به دلیل وجود آرامگاه حافظ شیرازی به عنوان یکی از جاذبه های مهم شهر شیراز شناخته می شود که هرساله از سراسر دنیا گردشگرانی را به این مکان زیبا می کشاند.
برای ما ایرانیان رفتن به حافظیه به معنای زیارت آرامگاه حافظ است که نشان می دهد حافظ برای ما ایرانیان به عنوان یک فرد مهم شناخته می شود به همین دلیل اغلب با وضو و همراه با درآوردن کفش هایمان به نشانه احترام به کنار آرامگاه این شاعر ایرانی که نماد عشق و رندی واقعی است، می رویم. علاوه بر این در سال های 1341 تا 1358 نمایی از آرامگاه خواجه حافظ شیرازی بر روی اسکناس های هزار ریالی ایران چاپ می شده است که نشان دهنده محبوبیت این شاعر ایرانی در میان ما ایرانیان است.
بیشتر بخوانید:
