تحقیق دانش آموزی در مورد مار مناسب تمام پایه های تحصیلی

تحقیق در مورد مار

مار خزنده ای با بدنی بلند و باریک و بدون دست و پا است. مارها ارتباط نزدیکی با مارمولک ها دارند. حدود 2900 گونه مار در جهان وجود دارد. معروف ترین مارها مارهای کبرا، افعی ها، بوآها و پیتون ها هستند که در اندازه های مختلف در اکثر نقاط جهان دیده می شوند.  مارها با توجه به رنگ پوست خود در برابر دشمنان خود را استتار می کنند. برخی از مارها با محیط اطراف خود ترکیب می شوند. به عنوان مثال، بسیاری از مارهای درختی سبز روشن هستند. مارها حیواناتی خونسرد هستند. این بدان معناست که دمای بدن آنها همراه با دمای محیط اطرافشان تغییر می کند به همین دلیل مارها برای زنده ماندن در فصول سرد، به مخفیگاه‌ ها می ‌روند و برای ماه ‌ها در آنجا باقی می مانند. این دقیقا مانند خواب زمستانی در برخی از پستانداران است.

ویژگی های فیزیکی مار

مارها بطور مداوم در طول زندگی خود رشد می کنند. بدن مارها با ردیف هایی از فلس پوشیده شده است. فلس ها چین های سخت شده در لایه بیرونی پوست مار هستند. یک مار در طول زندگی خود بارها پوست اندازی می کند و پوست جدید جایگزین پوست قدیمی می شود.

تقریبا بدن همه مارها پوشیده از فلس است و به دلیل اینکه در گروه خزندگان خونسرد هستند باید دمای بدن خود را از بیرون تنظیم کنند. وجود فلس در بدن مار کمک می کند رطوبت در آب و هوای خشک حفظ شود و همچنین باعث می شود حرکت مار با اصطکاک کمتری انجام شود.

مارها گوش و پلک ندارند و یک پوشش شفاف چشم ها را می پوشاند. دهان یک مار کاملاً باز می شود زیرا فک پایین و فک بالایی می توانند از هم جدا شوند. بیشتر مارها دندان های دراز و سوزنی شکل تیزی دارند که به سمت عقب خمیده می شوند. برخی از مارها، از جمله مارهای کبرا و زنگی، دارای یک جفت دندان دراز در جلو یا عقب هستند که دندان های نیش نامیده می شود.

انواع مارها

مارها به 3 دسته سمی، نیمه سمی و غیر سمی دسته بندی می شوند. مارهای سمی سری مثلثی شکل، دمی کوتاه و کلفت و مردمکی عمودی شکل دارند. مارهای غیر سمی، سری گرد یا بیضی شکل، دمی باریک و مردمک گرد دارند. مارهای نیمه سمی شبیه به مارهای غیر سمی هستند اما دم آنها کمی کوتاه تر است.

مار‌های سمی

• مار زنگی
• افعی زنجانی
• افعی قفقازی
• افعی البرزی
• مار شاخدار
• مار زنگی پشت الماسی شرقی

مار‌های نیمه سمی

• افعی پلنگی
• تیرمار
• تیرمار خراسانی
• یله مار
• افعی سوسن
• سوسن مار

مار‌های غیر سمی

• کورمار
• مار آبی
• مار تفلکس
• مار آتشی
• کورمار سلیمانی
• مار پلنگی
• مار شتری
• مار خاردار
• قمچه مار
• مار چلپیر
• تیرک مار
• مار کوتوله
• گرگ مار
• مار سر سیاه
• مار گورخری
• مار درفشی

انواع مار‌های دیگر

• مار ذرت
• طلحه مار
• مار خاکی
• مار شلاقی
• مار بند جورابی
• شاه کبری
• بوآی دم قرمز
• مار سبز

چگونه می توان جنسیت مار را تشخیص داد؟

چگونه می توان جنسیت مار از روی شکل ظاهری دم تعیین می شود. مارهائی که دم آنها رو به انتها ک کم باریک می شود ماده هستند. در مارهای نر دم یکباره باریک شده و عدم تناسب آن با بدن مشخص است.

زیستگاه یا محل زندگی مار

مارها در سراسر جهان به جز دو نقطه در زمین یعنی قطب شمال و جنوب می توانند زندگی کنند. مناطق استوایی زیستگاه اصلی مارها است و بیشترین تنوع را در این مکان دارند. بیشتر مارها روی زمین زندگی می کنند، اما برخی دیگر درختان را ترجیح می دهند.

برخی از مارها تمام عمر خود را در تونل های زیرزمینی می گذرانند. برخی نیز در آب زندگی می کنند. معمولاً مارها جنگل ها و علفزارهای بارانی را برای زندگی انتخاب می کنند زیرا در این مناطق غذای کافی و مکان های مناسبی برای زنده ماندن وجود دارد.

حقایقی جالب در مورد مارها

مارها 70 میلیون سال پیش پاهای کوچکی در عقب بدن خود داشتند که طی روند تکامل از بین رفته است. در گونه هایی مانند بوآ و پیتون هنوز آثار این پاها روی بدن وجود دارد. آنها احتمالا از یک خزنده چهارپا مانند مارمولک تکامل یافته اند.

انسان ها بطورکلی از مارها می ترسند و این یک وحشت ذاتی است که به دلیل زهر کشنده مارها ایجاد کرده است. در دنیا725 مار سمی وجود دارد که 250 گونه آنها می توانند با نیش زدن انسان را بکشند.

مارها با فشار دادن فلس های زیر بدنشان به زمین حرکت می کنند. بدن آنها طی یک سری حرکات مارپیچی شکل حرکت می کند. برخی از مارهای بزرگ مانند بوآها نیز در یک خط مستقیم حرکت می کنند.

مارها از زبان خود برای بوییدن استفاده می کند. زبان مار بلند و دوشاخه‌ است و هنگامی که آن را تکان می‌ دهد، می تواند مولکول ‌های شیمیایی را از هوا، زمین یا آب بگیرد. زبان مار پس از گرفتن مولکول ‌های دریافت شده آنها را به دو سوراخ کوچک در سقف دهان می‌ برد تا آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.

برخی از مارها مانند پیتون ها و مارهای زنگی نمی توانند به خوبی ببینند و از حواس دیگر برای یافتن طعمه استفاده می کنند. این موجودات منافذی سوراخ مانند در جلوی چشمان خود دارند که گرمای ناشی از طعمه ها را حس می کنند. دید گرمایی به افعی ها اجازه می دهد تا طعمه را در روز یا شب به راحتی ردیابی کنند.

بسیاری از مارها با فرو بردن دو نیش توخالی و نوک تیز خود در طعمه، سم را به بدن شکار تزریق می کنند تا قربانیان را قبل از بلعیدن فلج کنند یا بکشند. اما دانشمندان به تازگی کشف کرده اند سم مار که باعث علائم وحشتناک و حتی مرگ طعمه می شود، ممکن است به دارویی برای نجات جان بسیاری از افراد تبدیل شود.

مارها گوش ندارند بنابراین قدرتی برای شنیدن امواج صوتی ندارند. در عوض، استخوان ‌های فک پایین ‌شان لرزش ‌های زمین یا آب را به خوبی حس می کنند. این ارتعاش ها سیگنال هایی را در مغز مارها ایجاد می کنند که به صورت پیام دریافت می شوند. در نتیجه می توانند نسبت به محیط اطراف خود هوشیار باشند.

اکثر مارها تخم می گذارند، هرچند که برخی از گونه ها نیز مانند مارهای دریایی  بچه زنده زا هستند. علاوه بر این مارها اغلب به تخم های خود اهمیت نمی دهند، به استثنای مارهای پیتون که تخم های خود را جوجه کشی می کنند و از آنها مراقبت می کنند.

مارها نمی توانند به همان شکلی که بیشتر حیوانات می بینند همه چیز را ببینند، آنها قادر به دیدن رنگ ها نیستند و بیشتر گونه ها اغلب دید تاری دارند به همین دلیل اکثریت قریب به اتفاق مارها برای مسیریابی و شکار به حواس دیگر متکی هستند.

مارها بدون داشتن لب آب می نوشند بیشتر مردم از نحوه نوشیدن آب مارها گیج می شوند زیرا لب ندارند، با این حال، اکثر گونه ها آب را مانند انسان ها می نوشند به این صورت که آنها از دهان خود برای ایجاد مکشی استفاده می کنند که آب را وارد گلو می کند.

جالب است بدانید که برخی از حیوانات مثل میمون پوزه دراز نسبت به سم مارها ایمن هستند. یعنی با نیش زدن مارها نمی میرند. آناکوندا سنگین ترین مار در نیا با حدود 270 کیلوگرم وزن و بیش از 9 متر طول است.

مارها از مدفوع کردن به عنوان یک مکانیسم دفاعی استفاده می کند. بدین ترتیب که هر موقع که بخواهد و خصوصا در مواقع خطر با دفع مدفوع خود را کثیف و بوی بدی ایجاد می کند که حیوان شکارچی را فراری می دهد.

مار کور براهمنی یا مار گلدان تنها ماری است که جنس نر ندارد و به عنوان گسترده ترین گونه مارها خودش به تنهایی تولید مثل می کند.

تایپان غربی سمی ترین مار جهان است زیرا خطرناک ترین سم را تولید می کند. کیسه های زهر در این مار آنقدر زهر ذخیره دارند که می توانند 80 انسان را بکشند.

جغجغه های مار زنگی که مسئول تولید صدای این مار هستند از کراتین ساخته شده اند یعنی ساختاری مانند ناخن ها ما دارند. با هر بار پوست اندازی مار یک حلقه به این جغجغه ها اضافه می شود.

جالب است بدانید در جهان مار پرنده نیز وجود دارد. البته پرنده به معنی توانایی پرواز کردن مار نیست ولی آنها می توانند تا صد متر به هوا بپرن.

دندان های نیش مار دائمی نیستند آنها هر  6 تا 10 هفته فرسوده شده و می افتند و زیر آنها یک دندان نیش جدید رشد می کند. مارها با چشم باز می خوابند. آنها پلک ندارند اما چشم های آنها به خوبی موجودات در حال حرکت را می بیند.

چرخه زندگی و تولید مثل مار

مارها در بیشتر اوقات سال تنها زندگی می کنند. مارها در 2 تا 4 سالگی به بلوغ می رسند و پس از جفت گیری مار ماده تخم گذاری می کند. بهتر است بدانید بیشتر مارها تخم می گذارند، اما برخی دیگر نیز زنده زا هستند.

مار ماده در هر بارداری می تواند حدود 3 تا بیش از 50 بچه مار داشته باشد. بچه مارها در بدو تولد شبیه مارهای بالغ هستند. بعد از به دنیا آمدن بچه مارها اغلب از جوندگان و حشرات تغذیه می کنند.

چرا مارها پوست اندازی می کنند؟

اکثر حیوانات پوست خود را به تدریج از دست می دهند اما مارها پوست خود را به صورت دوره ای از دست می دهند و همچنین این پوست اندازی به صورت یک تکه پیوسته از بدن مار جدا می شود. مارها پوست اندازی را با مالیدن بدن خود به یک جسم سخت، معمولاً یک سنگ، انجام می دهند. آنها یک پارگی در پوست خود ایجاد می کنند و سپس طی چند روز به آرامی از لایه قدیمی خارج می شوند. مارها این فرآیند پوست اندازی را به آرامی انجام می دهند زیرا اگر عجله داشته باشند، می توانند به چشم و لایه جدید پوست زیر آن آسیب برسانند.

مارها پوست اندازی را به این دلیل انجام می دهند که پوست آنها با سرعت بدن آنها رشد نمی کند بنابراین برای ادامه رشد، آنها باید لایه قدیمی پوست را از بین ببرند و لایه جدیدی را جایگزین آن کنند. در نتیجه، مارهای جوان بیشتر از مارهای مسن تر پوست اندازی می کنند زیرا مارهای جوان رشد بیشتری دارند.

علاوه بر اینکه پوست اندازی  به رشد آنها می کند دلیل دیگری مارها پوست اندازی می کنند این است که این عمل به آن‌ها اجازه می ‌دهد تا انگل ‌ها و باکتری ‌هایی را که ممکن است از زمین به بدن آنها چسبیده باشند از بین بروند.

چرا مارها گرما دوست هستند؟

مارها به تنهایی نمی توانند گرمای لازم برای بدن خود را تامین کنند زیرا آنها خونسرد بوده و برای دریافت انرژی به دمای بیرون متکی هستند به عنوان مثال گرمای خورشید به آنها کمک می کند تا گرم شوند و برای فعالیت روزانه انرژی کافی را بدست آورند. وقتی هوا خیلی سرد باشد مارها برای هضم غذا و یا حرکت در اطراف یا فرار از شکارچیان دچار مشکل می شوند به همین دلیل برای جلوگیری از سرد شدن بیش از حد بدنشان در هنگام غروب، مارها به سمت جاده ها یا پیاده روها حرکت می کنند و گرمای آسفالت را جذب می کنند.

مارها به خواب زمستانی می روند؟

یکی از عجایب مارها این است که در زمستان بسیاری از گونه هایی که در آب و هوای سردتر زندگی می کنند به خواب زمستانی می روند به همین دلیل با پایین آمدن دما در پاییز، مارها به دنبال پناهگاه و سرپناهی می گردند. شبیه به خواب زمستانی خرس ها در غارها، مارها در لانه های قدیمی حیوانات، کنده های افتاده یا سازه های دست ساز ( مانند گاراژها و انبارهای قدیمی ) به خواب زمستانی می روند. در طول خواب زمستانی متابولیسم مارها کند می شود و آنها وارد یک دوره خواب می شوند که در آن غذا نمی خورند. در بهار با گرم شدن هوا مارها از خواب زمستانی خارج شده و فعالیت های عادی خود را از سر می گیرند.

چرا مارها می توانند بدون غذا زنده می مانند؟

مارها این قابلیت را دارند که مصرف انرژی خود را در حالت استراحت محدود کنند زیرا خونسرد هستند. این به این معنی است که آنها از هضم ذخایر حیاتی پروتئین مورد نیاز خود جلوگیری می کنند به این صورت که می توانند متابولیسم خود را تا 72 درصد کاهش دهند. در طبیعت، این توانایی به مارها کمک کرده است تا بتوانند با انواع زیستگاه‌ ها سازگار شوند و به شکارچیانی موفق تبدیل شوند، شگفت آور است که برخی از مارها حتی می توانند بیش از یک سال بدون غذا زندگی کنند.

هیس مارها به عنوان مکانیزم دفاعی است

شایع ترین دلیل خش خش و صدای هیس هیس مارها این است که از این صدا به عنوان یک مکانیسم دفاعی استفاده می کنند. بیشتر مارها وقتی تحریک می ‌شوند ابتدا سعی می‌ کنند بدن خود را به صورت حلقه ای جمع کنند و سپس در صورت دور نشدن خطر بدن خود را خم کنند یا ضربه بزنند.

مارها اسکلت های منحصر به فرد دارند

شاید شنیده باشید که بدن مارها از یک دم بزرگ تشکیل شده است اما این درست نیست زیرا فقط بخش کوچکی از بدن مارها از یک دم واقعی تشکیل شده است. یکی از جالب ترین حقایق درباره مارها این است که علیرغم انعطاف پذیری مارها استخوان دارند. اسکلت بدن آنها منحصر به فرد است زیرا دنده های متصل به ستون فقرات بسیار انعطاف پذیر هستند. علاوه بر این آرواره های پایینی مارها به گونه ای به جمجمه آنها متصل است که به آنها اجازه می دهد تا دهان خود را بطور باورنکردنی باز کنند و بتوانند  طعمه های بزرگ را به راحتی ببلعند.

مار چه می خورد؟

مارها گوشتخوار هستند، به این معنی که از خوردن حیوانات دیگر لذت می برند. هر نوع ماری غذای خود را بر اساس اندازه بدن خود انتخاب می کند. به عنوان مثال، مارهای کوچک تر ترجیح می دهند جوندگان، پرندگان و حشرات را بخورند.

از سوی دیگر، مارهای بزرگتر از خوردن طعمه های بزرگ تر مانند گوزن و خوک لذت می برند. موش ها، پرندگان، قورباغه ها، ماهی ها، حشرات، مارمولک ها، تخم ها و گاهی مارهای دیگر غذاهایی است که مارها می توانند بخورند.

اکثر مارها طعمه خود را به طور کامل وارد دهان خود می کنند و برخی از آنها به دور شکار خود حلقه می زنند و قبل از خوردن حیوان را خفه می کنند یا با فشار می کشند. برخی از مارها نیز مانند افعی ها و مارهای کبرا طعمه خود را با شلیک یا  تزریق سم از طریق نیش به داخل بدن آنها می کشند.

مارها همچنین از روش خاصی برای شکار و تغذیه دارند. همانطور که گفتیم آرواره‌ های آنها جدا نمی‌ شود زیرا دارای رباط هایی با قابلیت کششی بالا هستند که به آنها اجازه می دهد دهان خود را به اندازه کافی باز کنند و طعمه را به طور کامل ببلعند. به همین دلیل گاهی اوقات ممکن است مارها چند روز تا چند هفته طول بکشد تا وعده غذایی خود را هضم کنند.

مارها چقدر عمر می کنند؟

تحقیقات نشان داده است که مارها در باغ وحش بیش از طبیعت زنده می مانند و رشد می کنند. به طور مثال اغلب مارها در باغ وحش تا حدود 30 سال زندگی می کنند و در عوض اغلب مارهایی که آزادانه در طبیعت زندگی می کنند میانگین عمر پایین تری دارند. مار سنت لوسیا تنها گونه مار در حال انقراض است زیرا فقط 100 عدد از آن در جهان باقی مانده است.

دشمنان مار در طبیعت

مارها توسط بسیاری از گربه سانان و پرندگان بزرگ مانند عقاب و شاهین شکار می شوند. خدنگ یکی از گربه سانانی است که دشمن درجه یک مارها در طبیعت است. با اینحال انسان ها نیز دشمن بزرگی برای مارها هستند و گزارش شده در سال بین چهل تا صد هزار مار در سراسر دنیا کشته می شود که می تواند بر انقراض برخی گونه ها تاثیر بگذارد.

فایده مار برای انسان چیست؟

از زهر برخی از مارها برای تولید دارو استفاده می شود. به همین خاطر مارها در آزمایشگاه های تحقیقاتی پرورش داده می شوند. علاوه بر این آنها در طبیعت با کنترل جمعیت موش ها و پرندگان در تعادل اکوسیستم نقش دارند. در برخی از فرهنگ ها مارها مصرف خوراکی دارند و از گوشت آنها در سوپ استفاده می شود. در برخی کشورها نیز از خون مار در مشروبات الکلی استفاده می شود.

دانش آموزان و بچه های عزیز؛ در این مقاله کودکانه اطلاعات مهم و مفیدی درباره مار برای دبستان و سایر پایه های تحصیلی تهیه شد که امیدواریم این مطلب مفید بوده باشد.

بیشتر بخوانید:

تحقیق کودکانه در مورد کلاغ