آنچه در این مطلب خواهید دید
فارسی پنجم – درس ۱۴ «شجاعت»
در این بخش از تاپ ناپ، معنی واژههای مهم، هممعنی و همخانوادهها، متضادها و «کلمات سخت املایی» درسِ شجاعت را یکجا میبینید؛ همه با توضیحهای کوتاه و دانشآموزپسند برای مرور سریع.
معنی واژهها و ترکیبهای مهم
واژه / ترکیب |
معنیِ روان |
ایستادگی |
پایمردی، مقاومت در برابر سختی |
میپرهیزد |
خودداری میکند، دوری میجوید |
دستوپا گم کردن |
دستپاچه و سردرگم شدن (کنایه) |
متانت |
وقار و سنجیدگی در رفتار و گفتار |
کمال |
تمامیّت، به حدّ برتر رسیدن |
صحنهٔ نبرد |
میدان جنگ، جای رویارویی |
شریف |
بزرگوار، باارزش و بلندمرتبه |
رویارویی |
مقابله و روبهرو شدن با کسی/چیزی |
نکوهیده |
ناپسند، سزاوار سرزنش |
مهارت |
زبردستی و تَوانایی عملی در کاری |
جهل |
ندانستن، ناآگاهی |
تضمین |
بر عهده گرفتن، ضمانت کردنِ نتیجه/کار |
افزون |
بیشتر، زیادتر از حدّ معمول |
سردار |
فرماندهٔ سپاه، سالارِ جنگ |
نهراسد |
نترسد، بیم به دل راه ندهد |
خودداری |
پرهیز و پرهیزکاری در انجام کاری |
مکان ناامن |
جای خطرناک و بیحفاظ |
عاقبت |
سرانجام، نتیجهٔ کار در پایان |
شریفی |
بزرگواری، شریفبودن |
همنوع |
کسی از همان نوع/جنس انسانی؛ همنوعِ ما |
تدبیر |
اندیشیدن برای یافتنِ راهحلِ درست |
تضمین میکند |
مسئولیتِ انجام/نتیجه را به عهده میگیرد |
چارهجویی |
جستوجوی راه نجات، چارهاندیشی |
رخ دهد |
اتفاق بیفتد، روی دهد |
هممعنیهای پرکاربرد
واژه |
هممعنی |
ناپسند |
نکوهیده، بد |
پسندیده |
نیکو، شایسته |
قدرت |
توان، توانایی |
موفقیت |
پیروزی، توفیق |
همخانوادهها
ریشه |
نمونههای همخانواده |
شریف |
شرافت، مشرف، شرف |
قدرت |
قادر، مقتدر، اقتدار |
موفق |
موفقیت، توفیق |
جهل |
جاهل، جهالت، جهّال |
تضمین |
ضامن، ضمانت |
دفاع |
مدافع، دفع |
متضادها (مخالفها)
کلمه |
مخالف |
رنج |
خوشی |
ناپسند |
پسندیده |
ناامن |
امن |
ترسو |
شجاع |
نکوهیده |
پسندیده |
موفقیت |
شکست |
اصلی |
فرعی |
جهل |
دانایی |
تاریکی |
روشنایی |
درد |
درمان |
تلخی |
شیرینی |
سلامت |
بیماری |
دروغین |
راستین |
کلماتِ سخت املایی
واژه |
شکل/نکتهٔ درست |
نهراسد |
هَراسی به دل راه ندهد (هـ بدون همزه) |
میپرهیزد |
نیمفاصلهٔ «می + پرهیزد» رعایت شود |
وظیفه |
«ظ» درست است (نه «وظیفه/وزیفه») |
مهارت |
با «ه» غیرملفوظ در وسط (مِه-ا-رت) |
صحنه |
«ص» و «ح» هر دو صحیح در این واژه است |
میرهاند |
رهاندن = نجات دادن (نیمفاصلهٔ «می») |
تفکّر |
تشدیدِ «ک» (تفکّر)؛ نوشتن با نیمفاصله لازم نیست |
تصمیمگیری |
ترجیحاً با نیمفاصله: «تصمیمگیری» |
موفّقیت |
تشدیدِ «ف»: موفّقیت (نه موفقیتِ بیتشدید) |
زلزله |
املای رایج و درست |
تصادف |
املای رایج و درست |
چراغ |
«غ» پایانی (نه «چراگ») |
جرّاحی |
تشدید «ر»: جرّاحی |
همنوع |
یککلمه، بدون فاصله/همزهٔ زائد |
رانندگی |
پسوند «-گی» صحیح |
جمعبندی: با دانستن معنیها و خانوادهٔ واژهها، متن درسِ «شجاعت» راحتتر فهمیده میشود. برای نتیجهٔ بهتر، یک بار با صدای بلند درس را بخوانید و واژههای جدید را در جملههای ساده به کار ببرید.
خلاصه درس شجاعت فارسی پایه پنجم
درس توضیح میدهد شجاعت بهمعنای «بیپروا بودن» نیست؛ آدم شجاع خطر را میبیند، اما آرام میماند و با تدبیر راهِ درست را پیدا میکند. گاهی ترسِ سنجیده ارزشمند است؛ مثل دوری از جای ناامن، پرهیز از رفتار ناپسند یا رعایت قوانین برای حفظ جان.
انسان دلیر در موقعیتهای دشوار دستپاچه نمیشود؛ چارهجویی میکند و مسئولانه تصمیم میگیرد—چه سربازی که وظیفهاش را درست انجام میدهد، چه فرماندهی که برای نجات دیگران دستور عقبنشینیِ عاقلانه میدهد.
بسیاری از ترسهای بیپایه از ناآگاهی میآید؛ با شناخت و یادگیری، این هراسها کم میشود. همچنین شجاعتِ اخلاقی یعنی راستگویی، دفاع از حق و پذیرفتنِ «نمیدانم» وقتی دانشی نداریم.
پیامها و نتیجهٔ اخلاقی درس
- شجاعت = عملِ سنجیده: دلآوری یعنی دیدنِ خطر و انتخابِ راهِ درست، نه بیمحابا بودن.
- ترسِ خردمندانه مفید است: گاهی «نه گفتن» و دوری از خطر، خودِ شجاعت است.
- آرامش بر دستپاچگی پیروز است: متانت و چارهجویی نشانهٔ دلیر بودناند.
- یادگیری ضدّ ترس است: آگاهی، ترسهای بیمنطق را کم میکند.
- شجاعتِ اخلاقی: راستگویی، دفاع از حق دیگران و گفتنِ «نمیدانم» وقتی مطمئن نیستیم.
- شکست پایان نیست: علتش را پیدا کن، مسیر را اصلاح کن و دوباره ادامه بده.
قبلی : معنی کلمات شعر بال در بال پرستوها فارسی پنجم صفحه ۱۰۵ + جواب خوانش و فهم شعر
بعدی : جواب درک مطلب و درست و نادرست درس چهاردهم فارسی پنجم صفحه 108