تحقیق در مورد زلزله_ انواع و علت وقوع زلزله
آنچه در این مطلب خواهید دید
تحقیق در مورد زلزله
زلزله یا زمین لرزه در اثر حرکات توده های سنگی در زیر پوسته رخ می دهد. لرزش ناشی از این حرکات باعث می شوند صفحات تکتونیکی که قسمت بالایی زمین را تشکیل می دهند به لرزه درآیند و ما لرزش را احساس کنیم. زمین لرزه ها به عنوان نیروهای مخرب شناخته می شوند که کشورها، جزیره ها، شهرها و حتی ماه را ویران می کنند. زلزله در واقع روشی طبیعی برای رهایی از فشارهای داخل زمین است. سالانه بیش از یک میلیون زمین لرزه در جهان رخ می دهد و دانشمندان هنوز قادر به پیش بینی این پدیده مخرب که جان انسان های زیادی را می گیرد، نیستند. زلزله ها از نظر بزرگی و قدرت بر اساس مقیاس ریشتر اندازه گیری می شوند. ضعیف ترین زمین لرزه ها در مقیاس ریشتر نزدیک به 1 و قوی ترین آنها حدود 10 است.
چه چیزی باعث زلزله می شود؟
زمین از چهار لایه اصلی پوسته، گوشته، هسته بیرونی و هسته داخلی تشکیل شده است. پوسته و گوشته زمین مانند پوسته تخم مرغ یک سطح صاف یکنواخت نیست بلکه شبیه یک پازل سنگی عظیم است که در آن برخی از قطعات کل کشورها و قاره ها را در بر می گیرد. هسته بیرونی زمین یک مایع فلزی داغ است که بیشتر از نیکل و آهن تشکیل شده است. در مرکز زمین نیز هسته داخلی قرار دارد. یک توپ مذاب و متراکم از آهن فشرده است با دمای حدود 9000 درجه فارنهایت است.
زلزله ناشی از تغییرات پوسته و گوشته زمین است که روی هم رفته لیتوسفر را تشکیل می دهند. قطعات سنگی عظیم که به صفحات تکتونیکی معروف هستند به دلیل چرخش مداوم سیاره، دائماً در حال تغییر موقعیت هستند. حرکت مداوم صفحات تکتونیکی باعث ایجاد شکاف هایی به نام گسل در پوسته زمین خواهد شد. زمین لرزه زمانی رخ می دهد که صفحات تکتونیکی طور ناگهانی روی یکی از این گسل ها یا نزدیک آن حرکت کنند.
زلزله چقدر طول می کشد؟
اکثر زمین لرزه ها معمولاً چند ثانیه بیشتر طول نمی کشند. در بیشتر موارد زلزله ها معمولاً حدود نیم دقیقه یا کمتر طول می کشند و خیلی سریعتر از آنچه انتظار دارید به پایان می رسند. اما پس از زلزله، زمین ممکن است تا چند ساعت، روز یا حتی سال ها اندکی بلرزد که به اینها پس لرزه می گویند.
این لرزش‌های خفیف به این دلیل رخ می دهند که گوشته زمین تلاش می کند بعد از گسل یا شکاف کوچکی که باعث زلزله اولیه شده است، خود را دوباره تنظیم کند. پس لرزه ها هرگز به شدت زلزله ای که آنها را به وجود آورده است نخواهند بود اما ممکن است آنقدر بزرگ باشند که باعث ویرانی شوند.
انواع زلزله
زلزله آتشفشانی
زلزله آتشفشانی است معمولاً همزمان با فعالیت آتشفشانی رخ می دهد. وقتی یک آتشفشان در جایی از جهان شروع به فوران می کند، زمین می لرزد و زلزله آتشفشانی ایجاد خواهد شد.
زلزله تکتونیکی
زمین لرزه های تکتونیکی ناشی از تغییرات صفحات تکتونیکی هستند. آنها حرکت می کنند و روی هم می لغزند و باعث می شوند ما لرزش هایی را احساس کنیم. زمین لرزه های تکتونیکی رایج ترین انواع زلزله بر روی خطوط گسل های مختلف هستند. ایران نیز چند نوع گسل دارد و به همین دلیل یک کشور زلزله خیز است.
زلزله فروپاشی
برخلاف زمین لرزه های آتشفشانی و تکتونیکی زلزله های فروپاشی در غارها و معادن رخ می دهد. این زمین لرزه ها معمولاً کوچک بوده و در اثر انفجار یا ریزش سنگ ها ایجاد می شوند.
زلزله انفجاری یا القایی
زلزله انفجاری معمولاً ناشی از بمب های دست ساز انسان است که در اکتشاف معادن یا آزمایش سلاح های مختلف رخ داده و باعث لرزش سطح زمین می شود.
زمین لرزه ها چگونه اندازه گیری می شوند؟
زمین لرزه ها توسط وسیله ای به نام لرزه نگار اندازه گیری شده و از نظر اندازه و شدت ارزیابی می شوند. این دستگاه های تخصصی با گرفتن امواج لرزه ای در سطح زمین، شدت زلزله را اندازه گیری می کنند. زلزله شناسان از مقیاس ریشتر برای اندازه گیری قدرت زلزله استفاده می کنند که 1 تا 10 درجه بندی شده است. 1 نشان دهنده یک لرزش بسیار جزئی و 10 نشان دهنده یک زلزله بسیار شدید است. بدترین زمین لرزه ای که تا به حال روی زمین ثبت شده 9.5 در مقیاس ریشتر بوده است. با اینحال زلزله ها اکثرا خفیف تر از 9 هستند و بیشتر آنها حتی توسط ما احساس نمی شوند.
حقایقی جالب در مورد زلزله
اولین شواهد ثبت شده از زمین لرزه به سال 1831 قبل از میلاد در استان شاندونگ چین برمی گردد. اما سابقه نسبتاً کاملی از فعالیت لرزه ای زمین وجود دارد که از 780 قبل از میلاد در زمان سلسله ژو در چین شروع شده است.
سالانه چندین میلیون زلزله رخ می دهد ولی بسیاری از آنها به دلیل دورافتادگی جغرافیایی یا لرزش خفیف مورد توجه قرار نمی گیرند.
زلزله می تواند طول روز را تحت تاثیر قرار دهد. در 11 مارس 2011، زلزله ای به بزرگی 8.9 ریشتر در شمال شرقی ژاپن رخ داد. این زلزله توزیع جرم زمین را تغییر داد و باعث شد کمی سریع تر بچرخد به همین دلیل یک روز زمین را حدود 1.8 میکروثانیه کوتاه کرده است.
در 25 آوریل 2015، زمین لرزه ای به بزرگی 7.8 ریشتر خسارات شدیدی به کشور نپال وارد کرد و باعث کوچک شدن چندین کوه در رشته کوه های هیمالیا از جمله کوه اورست شد.
یک مهندس انگلیسی به نام جان میشل علت زمین لرزه ها را قرن هجدهم شناسایی کرد. او یکی از اولین پدران لرزه شناسی بود و اعتقاد داشت که امواج انرژی ناشی از تغییر توده‌های سنگ، مایل ها زیر سطح زمین باعث وقوع زمین لرزه می شوند.
در سطح ماه نیز زلزله رخ می دهد اگرچه زمین لرزه های ماه کمتر اتفاق می افتد و بزرگی کمتری نسبت به زمین لرزه های روی زمین دارند. آنها به تنش های جزر و مدی مرتبط با فاصله متغیر بین زمین و ماه مربوط می شوند. آنها همچنین در عمق زیاد ماه رخ می دهند.
بزرگترین زلزله تاریخ در 22 مه 1960 شهر والدیویا را شیلی را لرزاند که دو میلیون نفر را بی خانمان کرد و بیش از 1600 نفر انسان را کشت. این زمین لرزه یک سونامی بزرگ ایجاد کرد که به سواحل نیوزلند رسید.
زلزله معمولا در کجا اتفاق می افتد؟
زمین لرزه هر روزه در همه جای دنیا اتفاق می افتند. در واقع هر روز زمین لرزه هایی وجود دارد که به دلیل شدت پایین معمولا آنها را احساس نمی کنیم. مکان هایی که بیش از یک بار زلزله بزرگ را تجربه خواهند کرد مکان هایی در امتداد خطوط گسل هستند. خطوط گسل معمولاً در لبه صفحات تکتونیکی قرار دارند و زمانی اتفاق می افتند که صفحات مختلف به یکدیگر ساییده شوند. خطوط گسل به طور خاص زلزله های بسیار واضح تری نسبت به قسمت های دیگر ایجاد می کنند.
گسل های معمولی وقتی شکل می گیرند که یک صفحه تکتونیکی به سمت بالا و دیگری به سمت پایین حرکت کند. گسل های معکوس زمانی شکل می گیرند که پوسته زمین فشار قابل توجهی را دریافت کند. این فشردگی باعث می شود که سنگ ها و صفحات تکتونیکی زیر یکدیگر بلغزند و باعث ایجاد لرزش و گسل شوند. در نهایت، گسل امتداد لغز یا پیچشی زمانی ایجاد می‌شود که دو طرف صفحات یا پوسته روی هم می لغزند و باعث ایجاد گسل و زلزله می شوند.
آیا می توان زلزله را پیش بینی کرد؟
خیر متاسفانه دانشمندان تاکنون راهی برای پیش بینی زلزله کشف نکرده اند. با این حال مشخص شده که حیوانات قبل از زلزله رفتار خود را تغییر می دهند. مثلا دیده شده که حیوانات و پرندگان به سمت زمین های مرتفع حرکت می کنند و یا سر و صدای خاص ایجاد می کنند. دانشمندان معتقدند که حیوانات ممکن است قبل از زلزله لرزش های ضعیف یا احتمالا سیگنال های الکتریکی ناشی از جابجایی سنگ های زیرزمینی را احساس کنند و به همین دلیل نسبت به آن واکنش نشان می دهند.
چگونه هنگام زلزله از خودمان محافظت کنیم
یادگیری روش های مراقبت از خود هنگام زلزله برای کسانی که در کشورهای زلزله خیز مانند ایران زندگی می کنند کاملا ضروری است. در این کشورها معمولا مانورهای زلزله هرچند وقت برگزار می شود تا خانواده ها از این مراقبت ها بیشتر آگاه شوند.
رها کنید، بپوشانید و نگه دارید! این سه کلمه اساس نکات ایمنی در برابر زلزله هستند. به محض احساس زلزله باید روی دست و زانو بیفتید، سر و گردن خود را بپوشانید (چه زیر یک میز محکم یا با بازوهایتان) و چیزی را نگه دارید که با زلزله حرکت نمی کند. این اقدام ساده از سر و گردن شما در برابر آسیب های محافظت می کند و از پرتاب شدن شما جلوگیری خواهد کرد.
در طول زمین لرزه زیر میزها پنهان شوید. در حالی که در گذشته گفته می شد در قاب درها قرار بگیرید اما خانه های مدرن معمولاً مانند گذشته از نظر ساختار قوی نیستند. یک میز محکم برای پنهان شدن بسیار ایمن تر است و می تواند از شما در برابر سقوط آوار محافظت کند.
اگر بیرون هستید، بیرون بمانید و به آرامی و با خیال راحت به سمت یک محوطه باز به دور از درختان، تیرهای برق، چراغ های خیابان یا ساختمان ها حرکت کنید و تا زمانی که لرزش متوقف شود همانجا بمانید. اگر در مناطق شلوغ شهر هستید سعی کنید مکانی امن به دور از خطر ریزش شیشه و آوار پیدا کنید.
اگر در حال رانندگی هستید یک مکان امن برای پارک پیدا کنید تا زمین لرزه تمام شود. ماشین شما احتمالا امن ترین مکان برای قرار گرفتن در هنگام زلزله است و می تواند از شما در برابر ریزش آوارهای کوچک محافظت کند.
در نهایت، اگر زلزله را تجربه کردید وحشت نکنید. وحشت زدگی بدترین کار است. در عوض به آرامی به سمت مکان های امن مختلف اطراف خود حرکت کنید و از دویدن و ازدحام خودداری کنید.
بیشتر بخوانید:
