معنی کلمات درس شانزدهم فارسی ششم ✅ هم خانواده متضاد و خلاصه درس

در این مطلب از تاپ‌ ناپ ، درس شانزدهم فارسی ششم «آداب مطالعه» را از ابتدا تا انتها پوشش دادیم: معرفی کلی درس و هدف آن، بیان فواید قصه‌ خوانی با تکیه بر آیه قرآنی، شرح منسجم انواع قصه‌ خوانی (حکایت‌ گویی و نظم‌ خوانی) همراه با آداب و باید‌ و نباید های هر کدام، ارائه‌ ی واژگان مهم با معناهای روان، هم‌خانواده‌ ها و متضادهای پرکاربرد، فهرست کلمات املایی برای تمرین، و در پایان نیز خلاصه‌ ی جامع و پیام و نتیجه‌ ی درس تا هم برای یادگیری عمیق و هم مرور پیش از ارزشیابی کارآمد باشد.

معنی صفحه ۱۰۱ فارسی ششم 

بدان که قصّه خواندن و شنیدن، فایده‌ی بسیار دارد:

آگاه باش که داستان خواندن و شنیدن، سود و اثرهای زیادی برای انسان دارد.

اوّل آنکه از احوال گذشتگان خبردار شود.

فایده‌ی نخست این است که انسان از زندگی و سرگذشت مردمان گذشته آگاه می‌شود.

دویم آنکه چه عجایب بشنود، نظر او به قدرت الهی، گشاده گردد.

دومین فایده این است که وقتی انسان از شگفتی‌های آفرینش بشنود، نگاهش به توانایی خداوند بازتر می‌شود.

سیُم، چون محنت و شدّت گذشتگان شنَوَد، داند که هیچکس از بندِ محنت آزاد نبوده است، او را تسلّی باشد.

سومین فایده این است که وقتی سختی‌ها و رنج‌های گذشتگان را بشنود، می‌فهمد هیچ‌کس بی‌درد و بی‌مشکل نبوده است و همین به او آرامش می‌دهد.

چهارم، چون زوال مُلک و مال سلاطین گذشته شنود، دل از مال دنیا و دنیا بردارد و داند که با کس، وفا نکرده و نخواهد کرد.

چهارمین فایده این است که وقتی نابودی پادشاهان و ثروت‌هایشان را بشنود، دل‌بسته‌ی دنیا نمی‌شود و درمی‌یابد که دنیا به هیچ‌کس وفادار نبوده و نخواهد بود.

پنجم، عبرت بسیار و تجربه‌ی بی‌شمار او را حاصل شود.

پنجمین فایده این است که پندها و تجربه‌های فراوانی به دست می‌آورد.

و خدای تعالی با حضرت رسول ( ص) میگوید: «ا ی محمّد، ما از قصّه های رسولان و خبرهای پیغمبران، بر تو می خوانیم. آنچه بدان، دل را ثابت گردانیم و فایده های کلّی تو را حاصل گردد». (قرآن کریم، سوره‌ی هود، آیه‌ی ۱۲۰ .)

خدای بزرگ به پیامبر اسلام می‌فرماید: «ای محمّد، ما داستان‌های پیامبران را برای تو بازگو می‌کنیم تا دل تو آرام و استوار شود و بهره‌های فراوانی به دست آوری.»

پس معلوم شد که در قصّه های گذشتگان، فایده ای هست و خواننده و گوینده و شنونده را از آن فایده رسد. اگر پرسند که قصّه خوانی، چند نوع است؟ بگوی دو نوع: اوّل حکایت گویی و دویم نظم خوانی.

پس روشن می‌شود که در داستان‌های گذشتگان، سود فراوان نهفته است و خواننده، گوینده و شنونده همگی بهره‌مند می‌شوند. اگر بپرسند چند نوع قصّه‌گویی وجود دارد، بگو: دو نوع است؛ یکی حکایت‌خوانی و دیگری خواندن شعر.

اگر پرسند که آداب حکایت گویان چند است؟ بگوی: اوّل آنکه قصّه ای که ادا خواهد کرد، باید که بر اُستاد خوانده باشد و با خود تکرار کرده باشد تا فرو نماند.

اگر بپرسند که قصه‌گویان چه آدابی دارند، بگو: نخستین ادب آن است که پیش از نقل حکایت، آن را نزد استادی بخواند و چند بار تمرین کند تا در هنگام گفتن دچار مشکل نشود.

معنی صفحه ۱۰۲ فارسی ششم 

دویم آنکه چُست و چالاک، به سخن درآید و خام نباشد.

دومین ادب این است که قصه‌گو هنگام سخن گفتن پرتوان و مسلط باشد و خام و ناپخته سخن نگوید.

سیُم باید که داند که جماعت، لایق چه نوع سخن است، بیشتر، از آن گوید که مردم، راغب آن باشند.

سوم این است که بداند شنوندگان چه نوع سخنی را شایسته و مناسب می‌دانند و بیشتر درباره‌ی همان موضوعی سخن بگوید که مردم علاقه دارند.

چهارم، نثر را وقت وقت، به نظم آراسته گرداند که بزرگان گفته اند: نظم در قصّه خوانی چون نمک است در دیگ؛ اگر کم باشد، طعام بی مزه بوَد و اگر بسیار گردد شور شود. پس اعتدال، نگاه باید داشت.

چهارم اینکه گاهی نثر خود را با شعر بیاراید؛ زیرا بزرگان گفته‌اند شعر در قصه‌گویی مانند نمک در غذاست؛ اگر کم باشد، قصه بی‌روح می‌شود و اگر زیاد باشد، دل‌زده می‌گردد. پس باید میانه‌روی را رعایت کرد.

🔹 آرایه ادبی: «نظم در قصّه‌خوانی چون نمک است» → تشبیه.

پنجم، سخنانِ محال و گزاف نگویند که در چشم مردم، سَبُک شود.

پنجم اینکه سخنان بیهوده، غیرممکن و بزرگ‌نمایی‌شده نگوید؛ زیرا در نگاه مردم بی‌اعتبار می‌شود.

اگر پرسند که آداب نظم خوانی چند است؟

اگر بپرسند شعرخوانی چه آدابی دارد:

بگوی: اوّل آنکه به آهنگ خواند.

نخست اینکه شعر را با آهنگ و وزن درست بخواند.

دویم، سخن را در دلِ مردم بنشاند.

دوم اینکه شعر را تأثیرگذار و دلنشین بخواند تا در دل مردم جای گیرد.

سیُم، اگر بیتی مشکل پیش آید، شرح آن با حاضران بگوید.

سوم اینکه اگر بیتی دشوار بود، معنای آن را برای شنوندگان توضیح دهد.

چهارم، چنان نکند که مُستَمِع، مَلول گردد.

چهارم اینکه شعر را طوری نخواند که شنوندگان خسته یا دلزده شوند.

پنجم، صاحب آن نظم را در اوّل یا در آخر، یاد کند و فاتحه و تکبیر گوید.

پنجم اینکه نام شاعر شعر را در آغاز یا پایان یاد کند و برای شادی روح او فاتحه بخواند.

معنی کلمات درس شانزدهم فارسی ششم آداب مطالعه

هم خانواده درس شانزدهم فارسی ششم آداب مطالعه

متضاد ( مخالف) درس شانزدهم فارسی ششم آداب مطالعه

✍️ کلمات املایی مهم درس ۱۶ فارسی ششم