تحقیق در مورد جامی کلاس ششم

تحقیق در مورد جامی

نورالدین عبدالرحمن بن احمد بن محمد جامی، ملقب به «خاتم الشعرا» و مشهور به جامی یکی از بزرگترین شاعران زمان تیموریان است که به عنوان ادیب، عارف و موسیقی دان نیز شناخته می شود. همانطور که می دانید دوره تیموریان به عنوان دوره شکوفایی شعر فارسی شناخته می شود زیرا شاهزادگان تیموری علاقه خاصی به شعر و هنر پارسی داشتند به همین دلیل شاعران زیادی در این دوره شناخته شدند که عبدالرحمن بن احمد بن محمد جامی به عنوان مشهورترین شاعر آن دوره شناخته می شود. برای آشنایی با این شاعر والا قدر بهتر است در ادامه با ما همراه باشید.

زندگینامه جامی

جامی در بیست و چهارم آبان ماه سال ۲۳ شعبان ۸۱۷ هجری قمری در شهری از توابع خراسان به نام تربت جام به دنیا آمده است اما اصالت او اصفهانی است. پدربزرگ وی به دلیل نابسامانی های اصفهان در سده هشتم قمری به تربت جام مهاجرت کرد و پدر جامی نیز متولد محله دشت اصفهان بوده است. به همین دلیل جامی ابتدا تخلص دشتی و سپس لقب جامی را برای خود انتخاب کرد.

خاتم الشعرا در نوجوانی به همراه پدر و مادرش به یکی از شهرهای خراسان به نام هرات نقل مکان کرد و در همان شهر به یادگیری زبان فارسی و عربی پرداخت. سپس در مدرسه نظامیه هرات مشغول به تحصیل شد. در این مدرسه وی دروسی مانند منطق، تفسیر، فقه، ریاضیات و طبیعیات، قرائت و اصول و صرف و نحو را فرا گرفت. علاوه بر این در این دوران او با صوفی گری آشنا شد و راه و رسم آن را نیز آموخت. پس از چندین سال جامی به سمرقند رفت و در آنجا به دلیل هوش و دانش بالا استادان آنجا را تحت تاثیر قرار داد و با الهام از تعالیم عرفانی و صوفیانه توانست جایگاه ویژه ای در میان بزرگان علم و ادب به دست آورد.

اعتقادات مذهبی جامی 

نورالدین عبدالرحمان جامی حنفی و اهل سنت بوده اما به دلیل علاقه فراوان او به اهل بیت پیامبر برخی او را شیعه و عده ‌ای نیز او را از فقهای شافعی دانسته‌ اند. وی در کتاب شواهد النبوة خود ابتدا احادیثی درباره پیامبر اسلام آورده و سپس از خلفای راشدین و دوازده امام سخن گفته است.

جایگاه جامی در بین شاعران

جامی را پس از «حافظ شیرازی» به عنوان بزرگترین شاعر پارسی گوی آن زمان و به عبارتی «خاتم الشعرا» لقب داده‌اند. زیرا این شاعر ایرانی تنها فردی بود که شعر و نظم را  در آن زمان به سبک بزرگان خراسان، فارس و عراق بیان می کرد. پس از او نیز تا قرن سیزدهم هجری کسی مانند او در زمینه ادب پارسی نتوانست اشعاری به این زیبایی را بسراید.

 دلیل اینکه این شاعر پارسی توانسته بود در عصر خود ممتاز و برجسته باشد این بود که وی مضامین تازه، داستانی و پند و اندرز را در آثار خود به خوبی به کار می برد. تسلط او در زبان عربی و صرف و نحو نیز باعث شده بود که آثار او از جنبه عارفانه نیز بی نظیر باشد. البته بهتر است بدانید نبوغ جامی بعد از چهل سالگی او اتفاق افتاد به همین دلیل اغلب آثار او در سال های 889-874 هجری قمری تالیف شده است. علاوه بر این او توانست به شاگردانی مانند دولتشاه سمرقندی، سلطان حسین بایقرا، امیر نظام ‌الدین علیشیر نوائی، خواندمیر، علی بن حسین کاشف سبزواری و نظام الدین باخرزی متخلص به نظامی آموزه های خود را یاد بدهد.

آثار جامی

تقریبا بیش از 100 عنوان کتاب در قالب رساله و کتاب های نظم و نثر به دو زبان فارسی و عربی از عبدالرحمن جامی به جا مانده است که در شبه ‌قاره هند و کشورهای آسیای مرکزی و حتی در اروپا به‌ ویژه در ادبیات آلمانی، انگلیسی و فرانسوی مورد توجه قرار گرفته است. هر چند جامی به‌عنوان شاعر شناخته می ‌شود اما آثار او فقط در محدوده شعر نیست. در واقع وی آثار ماندگار ادبی، آثار عرفانی و فلسفی، آثار کلامی و حدیثی ارزشمندی تالیف کرده است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می ‌شود.

 آثار منظوم جامی

جامی ملقب به خاتم الشعرا مجموعه شعرهای خود را به صورت دیوان سه گانه شامل مقطعات و رباعیات، غزلیات و قصاید تنظیم کرده است. حتی در اواخر عمر دیوان شعر خود را مانند امیر خسرو دهلوی به سه دوران فاتحة الشباب (دوران جوانی)، واسطة العقد (اواسط زندگی) و خاتمة الحیاة (اواخر حیات) تقسیم کرد. دیوان اول حاوی شعرهایی است که جامی تا سن حدود 65 سالگی سروده است و دیوان دوم شعرهایی است که وی بین سنین 66 تا 75 سالگی سروده است و دیوان آخر نیز شامل اشعاری است که در سال های پایانی عمر خود سروده است.

دیوان قصاید و غزلیات

جامی دیوان قصاید و غزلیات خود را در سال ۸۸۴ سروده است که مضمون این دیوان نیز در مورد حضرت محمد و اهل بیت و سایر مطالب عرفانی و اخلاقی‌ است. علاوه بر این قصایدی نیز در مدح سلاطین و حکمرانان زمانش سروده است. غزلیات وی مضمون عاشقانه یا عارفانه دارد و اغلب از هفت بیت تجاوز نمی ‌کند.

مقطعات و رباعیات

جامی مقطعات و رباعیاتی نیز سروده است که مضمون آنها در مورد مسائل عرفانی و حقایق صوفیانه است. همچنین  گاهی نیز در بخش های از آن مضمون عاشقانه ‌ای نهفته ‌است.

دیوان بی نقاط

دیوان بی نقاط عبدالرحمن جامی نیز یکی از آثار جالبی است که در آن از هیچ واژه نقطه داری استفاده نشده است که در نوع خود بی نظیر است.

هفت اورنگ

یکی از مشهورترین آثار جامی دیوان هفت اورنگ است که حاوی هفت کتاب در قالب مثنوی است. جامی برای سرودن آن از شاعران قدیمی مانند نظامی گنجوی تاثیر گرفته است.

آثار نثر جامی

بهارستان

جامی توانست در دوران حیات خود آثار بی شمار را با سبک شاعری خاص و متفاوت خود گردآوری کند. یکی از مهم ترین آثار وی بهارستان است که برای تنظیم آن از گلستان سعدی الهام گرفته است. بزرگان ادبیات معتقدند که بهارستان، یکی از ارزشمند ترین آثار ادبی در تاریخ علم و فرهنگ ایران زمین است. بنابراین اگر دوست دارید به مضمون های عاشقانه های هزاران سال پیش سفر کنید بهتر است خواندن بهارستان را از دست ندهید. نام های دیگر کتاب بهارستان روضة الاخیار و تحفة الابرار است که در قالب نثر و به زبان عامیانه آمیخته با نظم و شعر سروده شده است.

شواهد النبوه

یکی دیگر از آثار عبدالرحمن جامی که در قالب نثر گردآوری شده است شواهد النبوه است که مضمون آن نبوت پیامبر اسلام و اثبات حقانیت حضرت محمد طبق سلسله مراتب تاریخی قبل و بعد تولد ایشان و حتی بعد از رحلت ایشان است. البته در قسمت های دیگر این کتاب نیز در مورد سایر خلفای آن دوران و اهل بیت پیامبر و صحابه ایشان صحبت شده است.

نفحات الأنس من حضرات القدس

نفحات الأنس من حضرات القدس نیز یکی از مهمترین آثار نثر عبدالرحمن جامی است که مضمون آن زندگینامه عارفان و صوفیان از سال های نخستین تا زمان خودش است. این کتاب جامی در واقع بازنویسی کتاب طبقات الصوفیه اثر خواجه عبدالله انصاری است که جامی تالیف آن را در سال 883 هجری به پایان رسانید.

آثار عرفانی جامی

یکی از مهمترین آثار عرفانی عبدالرحمن جامی رساله «لوایح» است که مضمون آن اصول و معانی عرفان است. کتاب دیگر «نفحات الانس» است که در این کتاب نیز جامی به بیان حقایق و ذکر احوال عارفان از ابتدا تا عصر خود پرداخته و شرح مفصلی از اهل تصوف و اصول و مبادی عرفان داشته است.

آثار کلامی جامی

جامی آثار کلامی مانند رساله تهلیلیه (شرح لااله الااللّه)، اعتقادنامه یا عقاید (مثنوی در باب اصول عقاید اسلامی)، چهل حدیث یا اربعین و رساله مناسک حج و عمره را نیز تالیف کرده است که مضمون این آثار حدیث، قرآن و اسلام است.

خاتم الشعرا در طول دوران حیات خود علاوه بر آثار گفته شده آثار بی نظیر دیگری مانند سلسله الذهب، سلامان و آبسان، تحفه الاحرار، سبحه الابرار، یوسف و زلیخا، لیلی و مجنون و خردنامه اسکندری را نیز تالیف کرده است. به همین دلیل به عنوان یکی از بزرگترین و محبوب ترین شاعران ایرانی از نظر نگارش کتاب شناخته می شود. بهتر است بدانید که تمامی اشعار جامی به عنوان معجزه‌ های ادبیات فارسی شمرده می شوند زیرا با گذشت سالیان سال هیچ شاعری نتوانسته آثاری به توانایی و مهارت جامی تالیف کند.

آرامگاه جامی

عبدالرحمن جامی در سن 95 سالگی درگذشت و مقبره وی در تخت مزار در شمال غربی هرات ( شهر تربت جام فعلی) در کنار مقبره خواجه عزیزالله در محله سعد آباد قرار دارد که در حال حاضر به عنوان یکی از آثار دیدنی ارزشمند در فهرست میراث جهانی ثبت شده است. هرساله از سراسر دنیا گردشگران برای دیدن این بنای قدیمی به کشورمان سفر می کنند. این مقبره از قسمت های مختلفی مانند مسجد عقیق، مسجد کرمانی مسجد جامع نو، ایوان، گنبدخانه، مدرسه امیر جلال الدین فیروزشاهی تشکیل شده است که در نیمه اول قرن هشتم ساخته شده است و مقصدی برای دوست داران میراث جهان اسلام می باشد.

بیشتر بخوانید:

تحقیق در مورد حافظ کلاس پنجم و هفتم