معنی کلمات درس پانزدهم فارسی ششم ✅ هم خانواده مخالف خلاصه و پیام درس

۱- آن قصّه شنیدید که در باغ، یکی روز ◈※◈ از جورِ تَبَر، زار بنالید سپیدار

معنی: شنیده‌اید که روزی در باغ، درخت سپیدار از ستم تبر با ناتوانی بسیار ناله کرد.

کلمات: جور: ستم – زار: ناتوان

آرایه: جان‌بخشی (تبر و سپیدار زنده و ناطق شده‌اند)

۲- کز من نه دگر بیخ و بُنی ماند و نه شاخی ◈※◈ از تیشه‌ی هیزم شکن و ارّه‌ی نجّار

معنی: از دست ارّه نجّار و تیشه‌ی هیزم‌شکن، نه ریشه‌ای برایم مانده و نه شاخه‌ای.

کلمات: بیخ و بن: ریشه – تیشه: ابزار بریدن

آرایه: مراعات نظیر (بیخ، بن، شاخ)

۳- گفتش تبر آهسته که جرم تو همین بس ◈※◈ کاین موسم حاصل بود و نیست تو را بار

معنی: تبر آهسته گفت: گناهت همین است که در این فصل، میوه و ثمر نداده‌ای.

کلمات: جرم: گناه – موسم: زمان – بار: میوه

آرایه: تشخیص (سخن گفتن تبر)

۴- تا شام، نیفتاد صدای تبر از گوش ◈※◈ شد توده در آن باغ، سحر، هیمه‌ی بسیار

معنی: تا شب، صدای تبر قطع نشد و صبح، باغ پر از توده‌ی هیزم بود.

کلمات: توده: انبوه – هیمه: هیزم

آرایه: کنایه (صدایی از گوش نیفتاد = ادامه داشتن)

۵- دهقان چو تنور خود از این هیمه برافروخت ◈※◈ بگریست سپیدار و چنین گفت دگر بار

معنی: وقتی کشاورز تنور را با آن هیزم روشن کرد، سپیدار گریه کرد و دوباره گفت…

کلمات: دهقان: کشاورز – برافروخت: روشن کرد

آرایه: تشخیص (گریستن درخت)

۶- آوخ که شدم هیزم و، آتشگر گیتی ◈※◈ اندام مرا سوخت چنین ز آتش ادبار

معنی: افسوس که هیزم شدم و روزگار ستمگر، پیکرم را در آتش بدبختی سوزاند.

کلمات: آوخ: افسوس – ادبار: سیه‌روزی

آرایه: تشبیه (آتشگر گیتی)

۷- خندید بر او شعله، که از دست که نالی؟ ◈※◈ ناچیزی تو، کرد بدین گونه تو را خوار

معنی: شعله به او خندید و گفت: از چه کسی شکایت داری؟ بی‌ارزشی خودت تو را خوار ساخت.

کلمات: نالی: شکایت می‌کنی – خوار: پست

آرایه: تشخیص (سخن گفتن شعله)

۸- آن شاخ که سر بر کشد و میوه نیارد ◈※◈ فرجام، به جز سوختنش نیست سزاوار

معنی: شاخه‌ای که رشد کند اما میوه ندهد، سزاوار نیست جز آنکه بسوزد.

آرایه: کنایه (سر برکشیدن = رشد کردن)

۹- جز دانش حکمت نَبوَد میوه‌ی انسان ◈※◈ ای میوه فروش هنر، این دکّه و بازار

معنی: تنها میوه‌ی انسان، دانش و حکمت است. ای انسان! اگر هنری داری، در بازار زندگی عرضه کن.

۱۰- از گفته‌ی ناکرده و بیهوده چه حاصل؟ ◈※◈ کردار نکو کن، که نه سودی است ز گفتار

معنی: سخنی که به آن عمل نشود، فایده‌ای ندارد. عملت را درست کن که گفتار بی‌عمل سودی ندارد.

۱۱- آسان گذرد گر شب و روز و مه و سالت ◈※◈ روز عمل و مزد، بود کار تو دشوار

معنی: اگر شب و روز و ماه و سال را به بطالت بگذرانی، روز حساب و پاداش کار، بر تو سخت خواهد گذشت.

آرایه: تضاد (آسان / دشوار – شب / روز)

کلمات هم‌خانواده درس پانزدهم فارسی ششم

کلمات مخالف و متضاد درس پانزدهم فارسی ششم با جمله

کلمات مخفف درس پانزدهم فارسی ششم

کلمات سخت املایی درس پانزدهم فارسی ششم

خلاصه درس پانزدهم فارسی ششم 

شعر با حکایت سپیداری آغاز می‌شود که از جور تبر، ارّه و تیشه نجّار ناله می‌کند، چون دیگر نه ریشه‌ای برایش مانده و نه شاخه‌ای. تبر آرام به او می‌گوید که تقصیر خودش است؛ چرا که فصل میوه دادن رسیده اما او ثمری نداشته است.

تا شام، تبر بی‌وقفه بر پیکر سپیدار می‌خورد و سحرگاه توده‌ای از هیمه در باغ فراهم می‌شود. باغبان (دهقان) هیزم‌ها را در تنور می‌سوزاند و سپیدار با اندوه می‌گوید که آوخ! اکنون هیزم آتش شده‌ام و آتش بدبختی تن مرا سوزاند. شعله به او می‌خندد و می‌گوید که این سرنوشت، نتیجهٔ بی‌ارزشی و بی‌ثمر بودن اوست.

شاعر سپس پند می‌دهد که شاخه‌ای که بار ندهد، سرانجامش سوختن است. همان‌طور، انسان هم اگر ثمرهٔ زندگی‌اش دانش، هنر و حکمت نباشد، فرجامی جز تباهی ندارد.

پیام درس پانزدهم (میوه‌ ی هنر)

این درس به ما می‌آموزد که ارزش هر موجود، در ثمری است که می‌دهد. همان‌طور که درخت بی‌میوه سرانجام به هیزم و آتش تبدیل می‌شود، انسان نیز اگر در طول زندگی‌اش دانشی نیاموزد و هنری نیندوزد، بی‌ثمر خواهد بود و جایگاهی ارزشمند پیدا نخواهد کرد. تنها ثمره‌ی حقیقی انسان دانش، حکمت و هنر است و این ثمر، با کردار نیک معنا پیدا می‌کند، نه با سخن بی‌عمل. گذر عمر بدون تلاش و کار سودمند آسان است، اما در روز حساب و پاداش، چنین فردی با دشواری و حسرت روبه‌رو خواهد شد.

جمع‌بندی

درس پانزدهم فارسی ششم با عنوان «میوه‌ی هنر» به ما یادآوری می‌کند که ارزش انسان در دانش، حکمت و عمل نیکو است. در این شعر، سپیدار بی‌ثمر نمادی از انسانی است که بی‌حاصل زندگی می‌کند و در نهایت بی‌ثمر بودن او سبب نابودی‌اش می‌شود. شاعر با زبانی زیبا بیان می‌کند که تنها ثمر واقعی زندگی انسان، دانش و هنر همراه با عمل درست است؛ وگرنه گفتار بی‌عمل ارزشی نخواهد داشت. این پیام روشن به دانش‌آموزان می‌آموزد که برای داشتن آینده‌ای درخشان باید همواره به دنبال کسب علم و به‌کارگیری آن در عمل باشند

متن شعر «میوه ی هنر» – درس پانزدهم فارسی ششم