معنی کلمات درس هشتم همزیستی با مام میهن + خلاصه مفهوم و آرایه های ادبی

خلاصه درس هشتم فارسی نهم

در این درس، ایران به مادری مهربان تشبیه شده که همه فرزندان خود را با عشق و برابری در آغوش میگیرد. مردم این سرزمین با وجود تفاوت در زبان، رنگ، نژاد و گویش، همگی از یک ریشه و خاک برخاستهاند و در کنار یکدیگر زندگی میکنند. نویسنده با آوردن نمونه گلستان، نشان میدهد همانطور که گلها با رنگ و شکل گوناگون اما از یک خاک و آب روییدهاند، مردم ایران نیز با وجود تفاوتها، در پیوندی عمیق و ناگسستنی با هم زندگی میکنند.

میهن همانند مادری دلسوز است که از رنج فرزندانش غمگین میشود و آنان نیز در هنگام اندوه و آسیب وطن، آرام و قرار ندارند و برای حفظ خاک و آرامش کشور از جان خود مایه میگذارند. در برابر دشمنان، ملت ایران همدل و متحد ایستاده است و این همبستگی در دوران دفاع مقدس و دیگر رویدادهای تاریخی جلوهای درخشان دارد.

پیام اصلی درس، تأکید بر عشق به وطن، اتحاد، احترام به گوناگونی فرهنگی و مسئولیت همه در برابر حفظ میهن است. ایرانیان باید همچون گلهای یک باغ در کنار هم بمانند و با همدلی و همکاری، این سرزمین را آباد و سرافراز نگه دارند.

پیام و نتیجه درس همزیستی با مام میهن فارسی نهم: این درس ما را به عشق، اتحاد و همبستگی ملی فرا میخواند و یادآور میشود که ایران مانند مادری مهربان است که همه فرزندان خود را بدون توجه به نژاد، زبان یا گویش، با مهر در آغوش میگیرد. تفاوتها نباید سبب جدایی شوند، بلکه باید نشانه زیبایی و غنای فرهنگی این سرزمین باشند. وقتی همه با هم و برای هم تلاش کنیم، وطنمان از گزند دشمنان در امان میماند و آباد و سرافراز خواهد بود؛ زیرا قدرت واقعی ایران در یگانگی و محبت مردم آن نهفته است.

معنی درس هشتم همزیستی با مام میهن

🌸 مادران دل به مهر فرزندان گرم و تپنده میدارند و فرزندان در پرتو گرم و گوارای مادر جان میگیرند و میپرورند و میبالند این دو را پیوندها و آوندهایی به سرچشمه های یکتایی میرساند و خوشی و ناخوشی یکی را به دیگری پیوند میزند

معنی و مفهوم: مادران با عشق و مهربانی نسبت به فرزندانشان زنده و پرشور هستند و فرزندان نیز در سایه محبت و گرمای وجود مادر جان تازه میگیرند رشد میکنند و به شکوفایی میرسند رشته های پنهان و استوار محبت مادر و فرزند را به هم پیوند میدهد و شادی یا اندوه یکی بر دیگری اثر میگذارد

🌿 واژه های مهم:

تپنده: زنده و پرجنب و جوش

پرتو: روشنایی

گوارا: خوشایند و دلنشین

جان گرفتن: زنده شدن و نیرو یافتن

میپرورند: رشد میکنند و بزرگ میشوند

میبالند: افتخار میکنند و سربلند میشوند

آوند: مجرای ارتباط و پیوند در گیاهان وسیله انتقال مواد غذایی

یکتایی: یکی بودن و یگانگی

پیوند: ارتباط و رابطه عاطفی

سرچشمه: منبع و اصل

🌿 آرایه های ادبی:

دل به مهر کسی گرم و تپنده داشتن: کنایه از عشق و محبت فراوان داشتن

پرتو گرم و گوارای مادر: تشبیه محبت مادر به نور گرم و آرامش بخش خورشید

واج آرایی: تکرار حرف «ن» و «د» برای ایجاد آهنگ لطیف

تضاد: خوشی و ناخوشی

تشخیص: نسبت دادن صفت تپنده و گرم به دل که جاندارپنداری است

🌸 مادر گرامی گوهری است که در کارگاه آفرینش خدای مهربان همتایی ندارد از این روست که هر چیز گرانمایه را اگر بخواهند از راه همانندی بزرگ بشمارند و عزیز بدارند به مام یا مادر مانند میکنند

معنی و مفهوم: مادر همچون گوهر گرانبهایی است که در جهان آفرینش هیچ مانند و همتایی ندارد و از همین روست که هر زمان بخواهند چیزی را بسیار ارزشمند و عزیز بنامند آن را به مادر تشبیه میکنند زیرا هیچ چیز در ارزش و جایگاه با او برابر نیست.

🌿 واژه های مهم:

گوهر: سنگ قیمتی و ارزشمند

گرامی‌گهر: مروارید یا گوهر باارزش

همتا: همانند، مشابه

گرانمایه: ارجمند، با ارزش

عزیز: محترم، گرامی

مام: مادر

🌿 دانش زبانی:

در عبارت هر چیز گرانمایه، این گروه اسمی نقش مفعول دارد؛

هر: صفت مبهم

چیز: هسته

گرانمایه: وابسته پسین (صفت بیانی)

🌿 آرایه های ادبی:

تشبیه: مادر به گوهر گرانبها تشبیه شده است

کارگاه آفرینش: اضافه تشبیهی (آفرینش به کارگاه تشبیه شده است)

واج آرایی: تکرار حرف «م» در عبارت «به مام یا مادر مانند میکنند» برای زیبایی موسیقایی جمله

معنی صفحه ۵۹ فارسی نهم

🌸 فرزندان این آب و خاک که زاد و بودنشان و ریشه وجودشان در خاک اینجاست یکسان‌اند و هیچ رنگ و نژاد و لهجه و گویش و زبانی به دیده این مادر بر آن دیگری برتری ندارد

معنی و مفهوم: تمام مردم این سرزمین که در دل خاک وطن زاده و پرورش یافته‌اند از دید میهن، برابر و هم‌ارزش‌اند. هیچ تفاوتی میان رنگ پوست، نژاد، زبان یا گویش آنان وجود ندارد و مام میهن همه را به یک اندازه دوست دارد و در آغوش خود جای می‌دهد.

🌿 واژه های مهم:

مام: مادر

زاد و بود: زادگاه و محل زندگی

ریشه وجود: وابستگی و اصل زندگی

نژاد: تبار، اصل و نسب

لهجه: تلفظ خاص و متفاوت یک زبان

گویش: شاخه‌ای از زبان

میهن: سرزمین مادری، وطن

یکسان: برابر، مساوی

باشندگان: ساکنان، حاضران

هم‌پیوندان: وابستگان، کسانی که با هم رابطه و پیوند دارند

🌿 آرایه های ادبی:

تشخیص: نسبت دادن صفت مادری به میهن

تشبیه: میهن به مادری مهربان تشبیه شده است

کنایه: ریشه وجود در خاک داشتن، کنایه از وابستگی و تعلق به میهن

مراعات نظیر: واژه‌های خاک، آب، ریشه (از طبیعت) و زبان، لهجه، گویش (از گفتار) در کنار هم آمده‌اند

🌸 اگر به گلستانی درآیید نمونه این گونه گونی و یگانگی را به چشم میبینید و به عقل درمییابید که به قد و قامت و رنگ و رخسار اگرچه بسیارند اما رگ و ریشه همه در یک خاک نهاده شده است و از یک آبشخور مایه ور و سیراب میشوند گلستان مام میهن و گاهواره گلهای رنگین است و خارها و گلها فرزندان این مادرند

معنی و مفهوم: اگر وارد گلستانی شوید با دقت درمییابید که با وجود تفاوت در رنگ و شکل گلها همه آنها از یک خاک روییده و از یک آب سرچشمه گرفتهاند. در حقیقت این گلستان نمادی از میهن ماست که اقوام گوناگون با زبان و فرهنگ متفاوت در آن زندگی میکنند اما ریشه همه در یک سرزمین است. مام میهن همانند مادری مهربان است که هم گلهای زیبا و هم خارهای تلخ را در آغوش میگیرد و همه را فرزندان خود میداند.

🌿 واژه های مهم:

درآیید: وارد شوید

گونه گونی: گوناگونی، تفاوت

یگانگی: اتحاد، یکی بودن

درمییابید: متوجه میشوید، درک میکنید

رخسار: چهره، صورت

آبشخور: سرچشمه آب، محل سیراب شدن

مایه ور: پرمایه، پربرکت، ارزشمند

گاهواره: جای آرامش و رشد، بستر پرورش

مام میهن: وطن، سرزمین مادری

🌿 گروه های اسمی در نقش مسند:

بسیار – مایه ور – مام میهن – فرزندان این مادر

🌿 آرایه های ادبی:

تشبیه:

۱. تشبیه میهن به گلستان برای نشان دادن زیبایی و تنوع آن

۲. تشبیه گلستان به گاهواره که محل رشد و پرورش گلهاست

۳. تشبیه مردم به گلها و خارها به نشانه تفاوت در ظاهر اما اشتراک در ریشه و اصل

۴. اضافه تشبیهی در ترکیب «مام میهن» برای نشان دادن مهربانی و مادری وطن

مراعات نظیر:

چشم، عقل، رنگ، قامت، رخسار – ریشه، خاک، آب، خار، گل

کنایه:

رگ و ریشه در یک خاک داشتن؛ کنایه از وابستگی، وحدت و پیوند ملی

این بند به زیبایی مفهوم همبستگی و اتحاد ایرانیان را در قالب طبیعتی زنده و شاعرانه بیان میکند 🌿

🌸 ایران ما با همه فراخنای فرهنگی و گستردگی جغرافیایی و گوناگونی گویش‌ها و رنگارنگی لهجه‌ها به گلستانی می‌ماند که در دل و دامان خود عزیزکانی را بی‌توجه به رنگ و چهره نوا و ناله می‌پروراند و شیره جان خویش در کامشان می‌دارد

معنی و مفهوم: سرزمین ایران با وجود وسعت فراوان و تنوع فرهنگی، زبانی و قومی، مانند گلستانی زیبا و زنده است که در آغوش خود فرزندان گوناگونش را با عشق پرورش می‌دهد. در این گلستان، همه افراد بدون در نظر گرفتن رنگ پوست، زبان یا لهجه، در پناه مهربانی و بخشندگی مام میهن زندگی می‌کنند.

🌿 واژه های مهم:

فراخنا: وسعت، پهناوری

فرهنگ: مجموعه آداب، رسوم، دانش‌ها و هنرهای یک ملت

گویش: شاخه‌ای از زبان

لهجه: شیوه تلفظ خاص در یک زبان

می‌ماند: شبیه است، همانند است

کام: دهان، در اینجا کنایه از جان و وجود انسان است

🌿 آرایه های ادبی:

تشبیه: ایران به گلستانی سرسبز تشبیه شده که در دل خود فرزندانش را پرورش می‌دهد.

کنایه: شیره جان خویش در کامشان می‌دارد، کنایه از پرورش دادن با تمام وجود و مهر مادری.

واج‌آرایی: تکرار حروف «ک» و «م» در جمله، موسیقی درونی دل‌نشینی پدید آورده است.

این جمله جلوه‌ای از عشق و یگانگی در میان اقوام ایرانی است که همه با وجود تفاوت‌ها از مهر یک مادر، یعنی ایران، بهره‌مندند 🌿

🌸 این ستد و داد مادر فرزندی و جانفشانی یکی برای دیگری دوسویه است اگر فرزند را ناخوشی و گزندی روی نماید مادر بیخویش و ناخوش و ناآرام است و هرگاه مادر را اندوه و آسیبی فراگیرد فرزندان نیز آرام و قرار ندارند و بیشکیب و به جان میکوشند تا آرام جای خانه را به آرامش بازآورند و خفاش خویان را از مهر رخ مادر دور بدارند

معنی و مفهوم: رابطه میان میهن و فرزندانش، رابطه‌ای دوطرفه و سرشار از عشق و فداکاری است. اگر مردم این سرزمین دچار رنج یا آسیبی شوند، وطن نیز غمگین و ناآرام می‌شود. در مقابل، هرگاه میهن در خطر افتد، فرزندانش با تمام توان و از جان مایه می‌گذارند تا آرامش و امنیت را به خانه خود بازگردانند و دشمنان را از آن دور سازند.

🌿 واژه های مهم:

ستد و داد: داد و ستد، رابطه دوطرفه و متقابل

جانفشانی: فداکاری و از خود گذشتگی

دوسویه: دوطرفه

ناخوشی: بیماری، ناراحتی

گزند: آسیب، زیان

بیخویش: بیقرار، پریشان

شکیب: صبر، بردباری

به جان: با تمام وجود

خفاش خویان: دشمنان سیه دل و تاریکی‌دوست

مهر: خورشید، روشنایی

رخ: چهره، صورت

🌿 آرایه های ادبی:

تضاد: داد و ستد – آرام و ناآرام، خوشی و ناخوشی

تشبیه: رخ مادر به مهر (خورشید) تشبیه شده است برای نشان دادن گرمی و روشنی وطن

کنایه:

– جانفشانی: کنایه از فداکاری و از خودگذشتگی

– به جان کوشیدن: کنایه از تلاش با همه وجود

– خوشی و ناخوشی: کنایه از همه حال و موقعیت زندگی

این بند نماد رابطه عمیق میان مردم و میهن است؛ رابطه‌ای آمیخته با عشق، ایثار و احساس مسئولیت 🌿

🌸 در طول تاریخ بارها دیدهایم که هرگاه دشمنان و بدخواهان دست ستم به سوی این مهرآشیان وطن دراز کردهاند همه فرزندان از همه سوی ایران به هر رنگ و نشان همصدا فریاد برآوردهاند و مشتها را گره کردهاند و پشت به پشت هم بر بیگانه تاختهاند در دوران هشت ساله دفاع مقدس ایرانیان همه برای وطن تن را سپر کردهاند

معنی و مفهوم: در طول تاریخ بارها دیده شده است که هرگاه دشمنان قصد آسیب زدن به میهن را داشتهاند مردم با وحدت و غیرت از سرزمین خود دفاع کردهاند. در برابر بیگانگان، همه ایرانیان بدون توجه به تفاوت در رنگ، زبان یا قومیت متحد شده و با جانفشانی از وطن خود پاسداری کردهاند. در دوران دفاع مقدس نیز، ملت ایران با ایمان و عشق به میهن، با تمام وجود از خاک کشور دفاع کردند و جان خویش را سپر بلا ساختند.

🌿 واژه های مهم:

بدخواه: دشمن، بداندیش

مهرآشیان: خانه مهر و محبت، وطن

آشیان: لانه، جای آرامش

تاختن: حمله کردن

بیگانه: دشمن، غریبه

مقدس: پاک، ارزشمند

🌿 آرایه های ادبی:

اضافه تشبیهی: مهرآشیان وطن (تشبیه وطن به خانه‌ای سرشار از مهر و عشق)

کنایه:

– دست ستم دراز کردن: کنایه از ظلم و تجاوز

– پشت به پشت هم: کنایه از اتحاد و همبستگی

– مشت گره کردن: کنایه از ایستادگی و خشم در برابر دشمن

– تن را سپر کردن: کنایه از فداکاری و جان دادن در راه وطن

این بخش جلوه‌ای از غیرت، اتحاد و عشق جاودانه ایرانیان به میهن است؛ عشقی که در روزهای سخت، چون کوهی استوار می‌درخشد 🇮🇷

معنی صفحه ۶۰ فارسی نهم

🌸 همی خواهم از کردگار جهان ◈ شناسنده آشکار و نهان

معنی و مفهوم: از پروردگار جهان که آفریننده هستی و آگاه به همه چیزهای پنهان و آشکار است، خواسته و دعا دارم.

🌿 واژه های مهم:

کردگار: آفریدگار، خالق

شناسنده: آگاه، دانا، کسی که از همه چیز باخبر است

آشکار و نهان: امور پنهان و پیدای جهان

همی: در زبان کهن، به معنای «می» (در افعال مضارع)

نیکنامی: خوشنامی، شهرت نیک

🌿 آرایه های ادبی:

تضاد: آشکار و نهان (نشانه دانایی و آگاهی کامل خداوند)

واج‌آرایی: تکرار حروف «ا» و «ن» آهنگ دلنشینی به بیت داده است.

مفهوم بیت تأکید دارد بر دانایی مطلق خداوند و وابستگی انسان به اراده و آگاهی او 🌿

🌸 که باشد ز هر بد نگهدار تان ◈ همه نیکنامی بود یارتان

معنی و مفهوم: از خداوند میخواهم که شما را از هر گونه بدی و آسیب حفظ کند و همیشه نیکنامی و خوشنامی یاور و همراهتان باشد.

🌿 واژه های مهم:

نگهدار: محافظ، پاسدار

بد: زشتی، بدی، آسیب

نیکنامی: خوشنامی، داشتن آوازه نیک

یار: همراه، یاور

🌿 آرایه های ادبی:

تضاد: بد و نیک

واج‌آرایی: تکرار حرف «ن» در مصراع دوم، آهنگی دلنشین پدید آورده است.

مفهوم بیت نشان میدهد که انسان باید از خداوند بخواهد تا او را از بدیها دور نگه دارد و همواره در راه نیکی و خوشنامی گام بردارد 🌿

معنی شعر صفحه ۶۱ فارسی نهم

🌸 ندانی که ایران نشست من است ◈ جهان سر به سر زیر دست من است

معنی و مفهوم: نمی‌دانی که ایران جایگاه و سرزمین من است و تمام دنیا در اختیار و فرمان من قرار دارد.
این بیت بیان‌گر غرور ملی و قدرت و شکوه ایران است که شاعر آن را با لحنی حماسی و استوار بیان می‌کند.

🌿 واژه‌های مهم:

نشست من: محل اقامت من، وطن من

سر به سر: همه، تمام

زیر دست: در فرمان و اختیار

🌿 آرایه‌های ادبی:

اغراق: جهان سر به سر زیر دست من است (بزرگ‌نمایی در قدرت و سلطه گوینده)

تشخیص: نسبت دادن ویژگی قدرت مطلق به انسان

واج‌آرایی: تکرار حرف «س» که آهنگ استواری به بیت داده است.

این بیت نمایان‌گر عزت، اقتدار و غرور ایرانیان در برابر جهان است 🌿

🌸 همه یکدلانند یزدان شناس ◈ به نیکی ندارند از بد هراس

معنی و مفهوم: همه مردم این سرزمین، با دلی پاک و متحد، خدای یگانه را میشناسند و میپرستند و چون در راه نیکی گام برمیدارند، از بدی و پلیدی هیچ ترسی ندارند.

🌿 واژه های مهم:

یزدان: خداوند، پروردگار

هراس: ترس، بیم

به نیکی: در راه نیکی، در مسیر خیر

بد: زشتی، پلیدی

🌿 آرایه های ادبی:

تضاد: نیکی و بد

واج‌آرایی: تکرار حرف «د» و «ن» که آهنگ خوشایندی ایجاد کرده است.

کنایه: یکدلان بودن، کنایه از اتحاد و همبستگی مردم است.

این بیت اشاره دارد به ایمان، پاکی و اتحاد مردم ایران که با توکل بر خدا از هیچ بدی نمیهراسند 🌿

🌸 دریغ است ایران که ویران شود ◈ کنام پلنگان و شیران شود

معنی و مفهوم: افسوس و اندوه است اگر روزی ایران ویران و نابود گردد و به جای سرزمین آباد و با شکوه، به لانه و پناهگاه درندگان و ویرانگران تبدیل شود.

🌿 واژه های مهم:

دریغ: افسوس، حسرت

ویران: خراب، نابود

کنام: آشیانه، بیشه، جایگاه حیوانات درنده

پلنگان و شیران: در اینجا نماد و استعاره از ویرانگران و دشمنان ایران

🌿 آرایه های ادبی:

استعاره: پلنگان و شیران، استعاره از دشمنان و مهاجمان

تناسب: میان واژه‌های کنام، پلنگان و شیران

جناس ناقص: میان «ایران» و «ویران» (تفاوت در یک حرف)

واج‌آرایی: تکرار حرف «ن» که موسیقی درونی لطیفی پدید آورده است.

این بیت با لحنی حماسی و میهن‌دوستانه بیانگر درد و غم شاعر از ویرانی وطن و تأکید بر ضرورت پاسداری از ایران عزیز است 🇮🇷

چو ایران نباشد تن من مباد ◈ در این بوم و بر زنده یک تن مباد

معنی: اگر قرار باشد ایران نابود شود من نیز دوست ندارم زنده بمانم؛ آرزو دارم که در آن سرزمین هیچ‌کس زنده نماند تا وطنی ویران بی‌ارزش نباشد.

آرایه های ادبی:

واج‌آرایی: تکرار حرف «ن» در عبارت برای ایجاد آهنگ.

جناس: «تن» و «من» جناس هم‌پایه‌اند (حروف مشابه و بازی با معنا).

اغراق/دعا: مضمون بیت به صورت اغراق‌آمیز دعا برای نیستی در صورت نابودی وطن بیان شده است.

نکات دستوری:

«چو» = اگر، حرف ربط شرطی.

«مباد» = فعل دعایی (آرزو و تمنّا به صورت منفی).

«زنده» = مسند (وضعیتی وصفی).

«یک تن» = نهاد نامعین (مفرد نامعلوم به معنی هیچ‌کس).

همه سر به سر تن به کشتن دهیم ◈ از آن به که کشور به دشمن دهیم

معنی: اگر لازم شود تا همه ما جان خود را فدا کنیم، این فداکاری شرافتمندانه‌تر و بهتر است از آن که وطن را تسلیم دشمن کنیم.

واژه‌های مهم:

سر به سر: همگی، همه با هم

تن به کشتن دهیم: خود را در معرض مرگ قرار دهیم، فدا شویم

بِه: بهتر (شکل کهن و مخفف صفت تفضیلی)

آرایه‌ها و نکات بلاغی:

اغراق و ایثار: بیان حداکثر فداکاری در راه وطن.

تضاد ضمنی: فداکاری جمعی در برابر تسلیم به دشمن.

زبان حماسی: انتخاب ترکیب‌های کوتاه و ضرب‌آهنگ‌دار که بر روحیه وطن‌دوستی و ایثار تأکید دارد.

قبلی:

جواب سوالات درس هفتم فارسی نهم + خودارزیابی گفت و گو و فعالیت های نوشتاری

معنی درس هفتم پرتو امید فارسی نهم + خلاصه و مفهوم درس و آرایه های ادبی

معنی حکایت شو خطر کن فارسی نهم + خلاصه مفهوم و آرایه ها صفحه 53

بعدی:

جواب سوالات درس هشتم فارسی نهم + خودارزیابی گفت و گو و فعالیت های نوشتاری