معنی شعر شیر خدا فارسی ششم صفحه ۸۸ ✅ هم خانواده متضاد خلاصه و پیام درس
در این مطلب از تاپ ناپ مجموعه ای کامل درباره‌ی درس دوازدهم فارسی ششم با عنوان «شیر خدا» فراهم شده است؛ از معنی واژه ها، هم‌خانواده و متضاد کلمات گرفته تا معنی ابیات، آرایه های ادبی، خلاصه و پیام درس و متن کامل شعر که همگی در قالبی زیبا و خوانا ارائه شده‌اند.
آنچه در این مطلب خواهید دید
معنی شعر شیر خدا | صفحه ۸۸ فارسی ششم
۱- علی آن شیر خدا شاه عرب ◈ اُلفتی داشته با این دل شب
معنی: حضرت علی (ع) پهلوانی شجاع و بزرگ عرب بود که همچون شیر در راه خدا می‌جنگید و در دل شب با خدا انس و راز داشت.
آرایه ادبی: تشبیه علی به شیر – دل شب (تشخیص)
۲- شب ز اسرار علی آگاه است ◈ دل شب محرم سرّ الله است
معنی: شب از رازهای پروردگار و راز و نیاز علی (ع) آگاه است زیرا او شب‌ها با خدا نجوا می‌کرد.
آرایه ادبی: تشخیص (جان‌بخشی به شب)
۳- شب شنفته است مناجات علی ◈ جوشش چشمه‌ی عشق ازلی
معنی: شب، صدای دعا و عشق بی‌پایان علی (ع) را شنیده که همچون چشمه‌ای جوشان در وجودش جریان داشت.
آرایه ادبی: واج‌آرایی «ش» – اضافه تشبیهی (چشمه عشق)
۴- کلماتی چو دُر آویزه‌ی گوش ◈ مسجد کوفه هنوزش مدهوش
معنی: سخنان ارزشمند علی (ع) مانند دُر گران‌بها هنوز در گوش مسجد کوفه باقی مانده و دل‌ها را شیفته کرده است.
آرایه ادبی: کنایه «آویزه‌ی گوش» یعنی پند گرفتن و حفظ کردن
۵- فجر تا سینه‌ی آفاق شکافت ◈ چشم بیدار علی خفته نیافت
معنی: سپیده‌دمان و طلوع فجر رسید، اما چشم بیدار علی (ع) همچنان بیدار و در عبادت بود.
آرایه ادبی: تشخیص (فجر و آفاق جان‌دار) – تضاد (بیدار/خفته)
۶- ناشناسی که به تاریکی شب ◈ می‌بَرَد شام یتیمان عرب
معنی: علی (ع) شبانه و پنهانی غذا برای یتیمان و نیازمندان عرب می‌برد.
آرایه ادبی: تلمیح به یتیم‌نوازی علی (ع) – تناسب (شب/تاریکی)
۷- عشق‌بازی که هم‌آغوش خطر ◈ خفت در خوابگه پیغمبر
معنی: علی (ع) عاشقانه جان خود را به خطر انداخت و به جای پیامبر (ص) در بستر ایشان خوابید تا جان پیامبر حفظ شود.
آرایه ادبی: تلمیح به ماجرای هجرت – تشخیص (آغوش خطر)
۸- آن دم صبح قیامت تأثیر ◈ حلقه‌ی در شد از او دامن‌گیر
معنی: در آن صبح پرحادثه (شب نوزدهم رمضان)، حلقه‌ی در به پیراهن علی (ع) گیر کرد، گویی مانع رفتنش می‌شد.
آرایه ادبی: جناس (دم/در) – تشخیص به در
۹- دست در دامن مولا زد در ◈ که علی بگذار و از ما مگذر
معنی: درِ خانه به دامن علی (ع) آویخت و گویی التماس کرد که نرو و از من عبور نکن.
آرایه ادبی: جناس تام (در/در) – واج‌آرایی «د» – کنایه «دست در دامن زدن»
۱۰- شبروان مستِ ولای تو علی ◈ جان عالم به فدای تو علی
معنی: ای علی! عارفان و شب‌زنده‌داران سرمست ولایت تو هستند و جان همه‌ی هستی فدای تو باد.
آرایه ادبی: کنایه «شبروان» یعنی شب‌زنده‌داران – تشخیص به عالم
معنی کلمات درس دوازدهم فارسی ششم (شعر شیر خدا)
| اُلفت | انس و صمیمیت، دوستی نزدیک |
| آویزه | چیزی که آویزان یا آویخته شده باشد |
| اَسرار | رازها، سخنان پنهانی |
| خوابگه | محل خواب و استراحت |
| آگاه | باخبر، کسی که چیزی را می‌داند |
| مدهوش | حیران و شگفت‌زده، بی‌خود از شوق یا اندوه |
| شنفته است | شنیده است |
| دَم | لحظه، آنی کوتاه |
| محرم | رازدار، کسی که مورد اعتماد باشد |
| مناجات | راز و نیاز عاشقانه با خدا |
| فجر | سپیده‌دم، آغاز روشنایی صبح |
| جوشش | حرکت پرشور و خروش، فوران |
| آفاق | سراسر آسمان‌ها و افق‌ها |
| خفته | خوابیده |
| دامن‌گیر | مانع، چیزی که جلو حرکت را بگیرد |
| ازلی | بی‌آغاز، همیشگی از ابتدا |
| بگذر | عبور کن، در اینجا یعنی منصرف شو |
| مگذر | عبور نکن، رد مشو |
| کلمات | واژه‌ها، لغات |
| مست | بی‌خود و مدهوش از عشق یا شراب |
| خُفت | خوابید |
| شبروان | کسانی که شب حرکت می‌کنند؛ در اینجا یعنی عارفان شب‌زنده‌دار |
کلمات هم خانواده درس شیر خدا (فارسی ششم)
| واژه اصلی | واژه‌های هم‌خانواده | نمونه جمله |
|---|---|---|
| معجزات | اعجاز | قرآن بزرگ‌ترین اعجاز پیامبر است. |
| طلب | طالب، مطلوب | هر طالب علم باید برای رسیدن به مطلوب خود تلاش کند. |
| نیکویی | نیک، نیکی | نیکویی در کردار انسان همان نیکی در دل اوست. |
| مشورت | مشاوره، مشاور | قبل از انتخاب رشته، با یک مشاور خوب مشاوره کردم. |
| عاقل | عقل، تعقّل | انسان عاقل همیشه با تعقّل تصمیم می‌گیرد. |
| فهم | فهیم، تفهیم | معلم کوشید درس را به شکل ساده برای دانش‌آموزان تفهیم کند تا آنان فهیم شوند. |
کلمات مخالف و متضاد درس شیر خدا (فارسی ششم)
| واژه اصلی | مخالف / متضاد | نمونه جمله |
|---|---|---|
| دشمنان | دوستان | علی (ع) حتی با دشمنان هم جوانمردانه رفتار می‌کرد، چه برسد به دوستان. |
| ضعیف | قوی | انسان ضعیف با یاری خداوند می‌تواند قوی شود. |
| مظلوم | ظالم | امام علی همیشه یاور مظلوم و دشمن ظالم بود. |
| زنده | مرده | نام نیک انسان پس از مرده هم در یاد زنده‌ها باقی می‌ماند. |
| کهن | نو، بدیع | کتاب‌های کهن ارزش بسیاری دارند، اما آثار نو هم برای زمانه ما ضروری است. |
| دانا | نادان | سخن دانا چراغ راه است و سخن نادان گمراهی می‌آورد. |
خلاصه شعر شیر خدا پایه ششم
این شعر با زبان شاعرانه به ستایش حضرت علی (ع) می‌پردازد و شجاعت، عبادت و مهربانی او را به تصویر می‌کشد. شاعر او را همچون شیر خدا و برترین مرد عرب معرفی می‌کند که شب‌ها با خداوند راز و نیاز داشت و یتیمان را بی‌نام و نشان یاری می‌کرد. سخنان دلنشین او در مسجد کوفه هنوز در یادها زنده است و شب همواره شاهد عشق و مناجات او بوده است.
در ادامه شعر به فداکاری‌های بزرگ حضرت اشاره می‌کند؛ از جمله خوابیدن در بستر پیامبر (ص) برای نجات ایشان و لحظه‌ای که پیش از شهادت، حتی حلقه‌ی در خانه مانع رفتنش شد. در پایان، شاعر با شوری عاشقانه بیان می‌کند که عارفان و شب‌زنده‌داران سرمست ولایت او هستند و جان همه‌ی عالم به فدای آن پیشوای بزرگ می‌شود.
پیام شعر شیر خدا ششم
پیام شعر «شیر خدا» این است که حضرت علی (ع) نمونه‌ای والا از شجاعت، عبادت، ایثار و مهربانی است؛ انسانی که هم در میدان نبرد شیر دل بود و هم در دل شب با خدا راز و نیاز می‌کرد، یتیمان را بی‌نام یاری می‌داد و در راه پیامبر (ص) جان خود را به خطر انداخت. این شعر به ما می‌آموزد که ارزش واقعی انسان در ایمان، خدمت به دیگران و پایبندی به دوستی و ولایت الهی است، نه در قدرت و مقام ظاهری.
شعر «شیر خدا» فارسی ششم
علی آن شیرِ خدا، شاهِ عرب ◈ اُلفتی داشته با این دلِ شب
شب ز اسرارِ علی آگاه است ◈ دلِ شب، مَحرَمِ سرّ الله است
شب شنفته است مناجاتِ علی ◈ جوششِ چشمه‌ی عشقِ ازلی
کلماتی چو دُر آویزه‌ی گوش ◈ مسجدِ کوفه هنوزش مدهوش
فجر تا سینه‌ی آفاق، شکافت ◈ چشمِ بیدارِ علی، خفته نیافت
ناشناسی که به تاریکی شب ◈ می‌بَرَد شام یتیمان عرب
عشق‌بازی که هم آغوشِ خطر ◈ خُفت در خوابگه پیغمبر
آن دَمِ صبحِ قیامت تأثیر ◈ حلقه‌ی در، شد از او دامن‌گیر
دست در دامنِ مولا زد، در ◈ که علی بگذار و از ما مگذر
شبروان، مستِ ولای تو علی ◈ جانِ عالم به فدای تو علی
در پایان این مطلب از تاپ‌ناپ، دیدیم که شعر «شیر خدا» جلوه‌ای از شجاعت، بندگی و مهربانی حضرت علی (ع) را نشان می‌دهد و با شرح معانی و پیام‌های آن، دانش‌آموزان می‌توانند هم لذت ادبی ببرند و هم درس‌های بزرگی برای زندگی خود بیاموزند.
قبلی :
درک مطلب درس دوازدهم فارسی ششم صفحه ۸۶
معنی کلمات درس دوازدهم فارسی ششم دوستی و مشاوره 
متضاد و هم خانواده
معنی کلمات بوعلی و بهمنیار فارسی ششم صفحه ۸۰ هم خانواده مخالف و خلاصه
بعدی :
درس آزاد سیزدهم فارسی ششم فرهنگ بومی ۲ عید نوروز چهارشنبه سوری
