در این صفحه، شعر «سرای امید» (فارسی پنجم، صفحهٔ ۷۶) را همراه با معنی بیت‌ها به زبان ساده می‌خوانید؛ سپس معنی کلمات مهم، چند مخالفِ پرکاربرد و هم‌خانواده‌ها را مرور می‌کنیم و در پایان به پرسش‌های خوانش و فهمِ صفحهٔ ۷۷ پاسخ می‌دهیم. هدف، مرور سریع با چیدمانی تمیز و خواناست.
آنچه در این مطلب خواهید دید
معنی شعر «سرای امید» (صفحهٔ ۷۶)
| بیت |
معنی روان |
| ایران ای سرای امید / بر بامت سپیده دمید |
ای ایران، خانهٔ امید؛ بر فراز تو روشناییِ پیروزی طلوع کرده است. |
| بنگر کزین رهِ پُرخون / خورشیدی خجسته رسید |
ببین که از این راهِ سخت و خونین، خورشیدیِ مبارک سر زده است. |
| اگرچه دل‌ها پُرخون است / شکوهِ شادی افزون است |
گرچه دل‌ها اندوهگین‌اند، عظمت و شادیِ پیروزی بیشتر شده است. |
| سپیدهٔ ما گلگون است / که دستِ دشمن در خون است |
طلوع ما به رنگ سرخ است؛ چون دشمن دست به خون‌ریزی آغشته کرده است. |
| ای ایران، غمت مرساد / جاویدان شکوهِ تو باد |
ای ایران، امید که غم نبینی و بزرگی‌ات همیشگی بماند. |
| راهِ ما راهِ حق، راهِ بهروزی است / اتحاد، اتحاد، رمزِ پیروزی است |
مسیر ما حق و نیک‌بختی است؛ همبستگی و یک‌دلی، رازِ پیروزیِ ملت است. |
| صلح و آزادی… / یادگارِ خونِ عاشقان، ای بهار… / ای بهارِ تازهٔ جاودان، در این چمن شکفته باد |
آرزومندیم صلح و آزادی در همهٔ جهان پایدار باشد؛ ای بهارِ آزادی که با جان‌فشانیِ دلدادگان به یادگار مانده‌ای، در این باغِ زندگی همیشه تازه و شکوفا بمانی. |
پیام شعر: امید، ایستادگی و اتحاد، شکوه ایران را جاودانه می‌کند و آرمانِ نهایی، صلح و آزادیِ جهان است.
معنی کلمات
| واژه |
معنی |
| سرا |
خانه، سرزمین |
| بام / بامت |
پشت‌بام / بامِ تو |
| سپیده |
روشنیِ آغازِ صبح |
| بنگر |
نگاه کن |
| خجسته |
مبارک، نیک |
| شکوه |
عظمت، بزرگی |
| افزون |
بیشتر، فراوان‌تر |
| گلگون |
سرخ‌رنگ، چون گل |
| مرساد |
نرسد (دعایی: مباد برسد) |
| بهروزی |
نیک‌بختی، کامیابی |
| رمز |
راز، کلیدِ رسیدن |
مخالف کلمات
| واژه |
مخالف |
| آزادی |
اسارت |
| صلح |
جنگ |
| اتحاد |
تفرقه |
| افزون |
کمتر |
هم‌خانواده کلمات
| واژه |
هم‌خانواده‌ها |
| آزادی |
آزاد |
| رمز |
رموز، رمزها |
| امید |
امیدواری، امیدی |
خوانش و فهم (صفحهٔ ۷۷)
این شعر، کلید موفقیت و سربلندی ملت را چه می‌داند؟
پاسخ: اتحاد و هم‌دلیِ مردم.
شعر را هم‌صدا بخوانید.
پاسخ: اجرای گروهی/کلاسی (به عهدهٔ دانش‌آموز).
قافیه و ردیف شعر «سرای امید» (فارسی پنجم)
در این شعر، ردیفِ سراسری ثابت وجود ندارد؛ امّا در بعضی بندها، واژهٔ «است» در پایانِ مصراع‌ها تکرار می‌شود و همان ردیف به‌شمار می‌آید. در این حالت، کلمهٔ پیش از «است» قافیه است. در بندهای دیگر، پایان‌واژه‌ها با آوای مشترک قافیه می‌سازند.
| بند / مصراع‌ها (نمونه) |
قافیه |
ردیف |
| ایران ای سرای امید / بر بامت سپیده دمید / … خورشیدی خجسته رسید |
امید، دمید، رسید ← آوای مشترک «ـید» |
— |
| اگرچه دل‌ها پُرخون است / شکوه شادی افزون است / سپیدهٔ ما گلگون است / که دستِ دشمن در خون است |
پُرخون، افزون، گلگون، (در)خون ← آوای مشترک «ـون» |
است |
| ای ایران، غمت مرساد / جاویدان شکوه تو باد |
مرساد، باد ← آوای مشترک «ـاد» |
— |
| راه ما راه حق، راهِ بهروزی است / اتحاد، اتحاد، رمزِ پیروزی است |
بهروزی، پیروزی ← آوای مشترک «ـروزی» |
است |
هم‌قافیه‌های مهم: امید / دمید / رسید• پُرخون / افزون / گلگون / خون• مرساد / باد• بهروزی / پیروزی
متن شعر سرای امید فارسی پنجم
ایران، ای سرای امید
بر بامت سپیده دمید
بنگر کزین ره پر خون
خورشیدی خجسته رسید
اگر چه دل‌ها پرخون است
شکوه شادی افزون است
سپیده‌ی ما گلگون است
که دست دشمن در خون است
ای ایران، غمت مرساد
جاویدان شکوه تو باد
راه ما راه حق، راه بهروزی است
اتحاد، اتحاد، رمز پیروزی است
صلح و آزادی
جاودانه در همه جهان، خوش باد
یادگار خون عاشقان، ای بهار
ای بهار تازه جاودان در این چمن شکفته باد
