در این مطلب از تاپ ناپ، برای شعر «ای وطن» فارسی ششم دبستان، معانی کامل ابیات، آرایه های ادبی، واژه های هم خانواده و متضاد، همراه با خلاصه درس و نتیجه گیری را گردآوری کرده‌ایم تا دانش آموزان بتوانند با دیدی روشن تر مفاهیم شعر را درک کرده و آن را بهتر به خاطر بسپارند.
آنچه در این مطلب خواهید دید
معنی شعر ای وطن فارسی ششم
بند ۱
ای سلامم، ای سرودم / ای نگهبانِ وجودم / ای غمِ من تو، شادی‌ام تو / مایهٔ آزادی‌ام تو… ای وطن!
معنی : وطن به من آرامش و شادی می‌دهد؛ از من نگهبانی می‌کند و سبب آزادیِ من است.
آرایه‌ها: تشخیص (وطن نگهبان است)، تضاد (غم/شادی)، تکرار «ای وطن».
بند ۲
ای دلیلِ زنده‌بودن / ای سرودی صادقانه / ای دلیلِ زنده‌ماندن / جان‌پناهی جاودانه… ای وطن!
معنی : وطن انگیزهٔ زندگیِ من است؛ پناهگاهی همیشگی و راستین برای دلِ من.
آرایه‌ها: تشخیص (پناه)، ترادفِ معنایی (زنده‌بودن/زنده‌ماندن)، تکرار «ای».
بند ۳
همچو رویش در بهاران / همچو جان در هر بدن / مثل بوی عطرِ گل‌ها / مثل سبزیِ چمن… ای وطن!
معنی : وطن مانند بهار و جانِ آدمی، زندگی‌بخش و باطراوت است؛ مثل عطر گل و سبزیِ چمن دل‌انگیز است.
آرایه‌ها: تشبیه‌های پی‌درپی، مراعات‌نظیر (بهار، گل، چمن).
بند ۴
مثل رازِ شعرِ حافظ / مثل آوازِ قناری / همچو یادِ خوش‌ترین‌ها / همچو بارانِ بهاری… ای وطن!
معنی : وطن مانند شعر حافظ و آواز قناری دلنشین است؛ مثل خاطره‌های خوب و باران بهاری، آرام‌بخش و تازه‌کننده است.
آرایه‌ها: تشبیه، تلمیح به حافظ، مراعات‌نظیر (شعر، آواز، یاد، باران).
بند ۵
مثل غم در مرگِ مادر / مثل کوهِ غصّه‌هایی / مثل سربازانِ عاشق / قهرمانِ قصه‌هایی… ای وطن!
معنی : دوست‌داشتنِ وطن گاهی با رنج و دلتنگی همراه است؛ همان‌گونه که سربازانِ فداکار در داستان‌ها برای وطن جان‌فشانی می‌کنند.
آرایه‌ها: اغراق (کوهِ غصه)، تشبیه، تقابلِ احساسی (غمِ سنگین و عشق).
بند ۶
همچو آوازِ بلندی / از بلندی‌های پاک / با غروری، با گذشتی / با وفایی همچو خاک… ای وطن! ای وطن! ای وطن!
معنی : وطن نوایی بلند و پاک دارد؛ جای غرور، گذشت و وفاداری است؛ وفایش مانند خاک، همیشگی است.
آرایه‌ها: تشبیه، تکرار تأکیدی «ای وطن»، تضاد ارزشی (غرورِ درست/گذشت).
پیام شعر: وطن مأمنِ عشق، آزادی و وفاداری است؛ با اوست که دل آرام می‌گیرد و زندگی رنگ می‌گیرد.
معنی کلمات درس ششم فارسی ششم
| واژه |
معنی ساده |
| نگهبان |
کسی/چیزی که از چیزی پاسداری می‌کند؛ محافظ. |
| جان‌پناه |
جای امن برای پناه گرفتن؛ پناهگاه، سنگر. |
| سرود |
آهنگ/آواز، معمولاً جمعی و حماسی. |
| سلام |
درود و احوال‌پرسی هنگام دیدار. |
| مایه |
سبب و آنچه باعثِ چیزی می‌شود؛ منشأ. |
| جاودانه |
همیشه ماندگار؛ پایان‌ناپذیر. |
| جان |
روح و نیروی زندگیِ انسان. |
| رویش |
جوانه‌زدن و رشد کردنِ گیاه؛ روییدن. |
| صادقانه |
از روی راستی و بی‌ریا؛ راست‌گویانه. |
| غرور |
به خود بالیدن؛ در این درس یعنی احساسِ سربلندی و افتخار (نه خودپسندیِ ناپسند). |
| غُصّه |
اندوه و ناراحتیِ دل. |
| دلیل |
علت یا انگیزهٔ کاری؛ سبب. |
| قِصّه |
داستان، حکایت. |
| گذشت |
بخشیدنِ خطای دیگران و چشم‌پوشی از اشتباهشان. |
هم خانواده درس ششم فارسی ششم
| واژه |
هم‌خانواده‌ها |
نمونه جملهٔ کوتاه |
| صادق |
صدیق، صداقت، صدقه |
شاعر از سرودیِ صادقانه برای وطن می‌گوید. |
| عطر |
معطّر، عطّار |
«بوی عطرِ گل‌ها» در بند سوم شعر آمده است. |
| حافظ |
محفوظ، حفظ، حافظه |
به «رازِ شعرِ حافظ» تلمیح شده است. |
| منادا |
ندا، نادی |
در «ای وطن!» کلمهٔ «وطن» نقشِ منادا دارد. |
| وجود |
واجد، وجد |
وطن را «نگهبانِ وجودم» می‌خوانَد. |
| دلیل |
دلایل، دلالت |
«ای دلیل زنده‌ماندن» از بند دوم است. |
| سلامت |
سلام، سالم، سلیم |
سلام آغازِ شعر است؛ سلامتِ جامعه با اتحاد حفظ می‌شود. |
| لازم |
لزوم، مُلزم، ملزومات |
برای سربلندیِ وطن، تلاشِ ما لازم است. |
| مقصد |
قاصد، مقصود، قصد |
قصد ما حفظِ وطن است و مقصدمان سربلندیِ آن. |
مخالف و متضاد درس ششم فارسی ششم
| واژه |
متضاد |
| غم |
شادی ≠ |
| پستی |
بلندی ≠ |
| بیمار |
سالم ≠ |
| آزادی |
اسارت ≠ |
| زنده |
مرده ≠ |
| صادق |
دروغگو ≠ |
کلمات املایی درس ششم فارسی ششم
سرودم غمم صادقانه جان‌پناهی عطر وطن حافظ قناری غُصّه قِصّه غرور جنس بعضی غذا صبر و تحمّل سلامت اطفال انجب ملل طفولیت حُبُّ‌الوطن یقیناً بیفشانیم
خلاصه شعر ای وطن کلاس ششم :شاعر وطن را سرچشمهٔ زندگی و آزادیِ خویش می‌داند؛ آن را نگهبان وجود و جان‌پناهی همیشگی می‌خواند. با تشبیه‌هایی دلنشین—مانند رویشِ بهار، عطرِ گل، سبزیِ چمن، شعرِ حافظ و آوازِ قناری—طراوت و زیباییِ وطن را نشان می‌دهد و در کنارِ آن از رنج‌ها و فداکاری‌های عاشقانهٔ سربازان سخن می‌گوید. در پایان، وطن مظهرِ پاکی، سربلندی، گذشت و وفاداری تصویر می‌شود و ندای پرشور «ای وطن!» پی‌درپی، عشقِ استوار شاعر به سرزمینش را تأکید می‌کند.
پیام درس ای وطن فارسی ششم : پیام شعر «ای وطن» این است که وطن، خانهٔ مشترک و پناه امن ماست؛ مایهٔ زندگی، امید و آزادی ماست و به‌خاطر آن احساس سربلندی می‌کنیم. شاعر با یادکردِ زیبایی‌ها و نعمت‌های وطن و نیز فداکاریِ دلسوزانش، به ما یاد می‌دهد وطن‌دوستی فقط احساس نیست؛ باید با همدلی، احترام، کار و تلاشِ درست، درس‌خواندن، پاس‌داشتِ فرهنگ و یاریِ یکدیگر، وفادار و قدردانِ سرزمین خود باشیم.
درس ششم فارسی ششم صفحه ۵۲
