معنی درس ششم آداب زندگانی فارسی نهم + آرایه های ادبی معنی کلمه ها و خلاصه

در این مطلب از سایت تاپ ناپ مجموعه کامل معنی درس ششم فارسی نهم (آداب زندگانی) را برای شما دانش آموزان عزیز آماده کرده ایم ، در این بخش معنی روان و دقیق متن به همراه معنی لغات مهم، آرایه های ادبی، نکته های زبانی و دستوری گردآوری شده تا بتوانید مفهوم درس را بهتر درک کنید و برای امتحان های کلاسی و نوبت آماده شوید .

خلاصه درس نهم فارسی ششم در یک صفحه

درس ششم فارسی نهم با نام آداب زندگانی برگرفته از کتاب ارزشمند قابوس‌نامه نوشتهٔ عنصرالمعالی کیکاووس است. نویسنده در این متن، شیوهٔ درست زیستن و رفتار نیک در جامعه را آموزش می‌دهد.

او یادآور می‌شود که انسان بدون فضیلت و دانش، مانند گیاه خاری است که سودی ندارد و نه خود را بهره‌مند می‌سازد و نه دیگران را. انسان باید علاوه بر اصل و نسب نیک، هنر، علم و اخلاق را نیز در وجود خود پرورش دهد، زیرا ارزش واقعی انسان به دانایی و خرد اوست، نه به نژاد و تبار.

در ادامهٔ درس، آداب گفتار و معاشرت بیان می‌شود: انسان نباید زیاد سخن بگوید یا حرف دیگران را قطع کند، تا نپرسیده‌اند نباید سخن بگوید و همواره باید راست‌گو باشد. کسی را در میان جمع نصیحت نکند و از مکان‌ها و دوستانی که موجب بدنامی می‌شوند دوری کند. همچنین نباید از غم دیگران شاد شود، بلکه باید با انصاف و مهربانی رفتار کند.

در پایان، نویسنده دانش‌جویی را با ویژگی‌هایی چون پرهیزکاری، قناعت، صبر، کم‌گویی و آینده‌نگری شایسته می‌داند و هشدار می‌دهد که در گفت‌وگوهای دیگران نباید دخالت یا گوش دادن پنهانی کرد.

این درس در حقیقت منشور اخلاقی زندگی است که بر ادب، صداقت، فروتنی و خردورزی تأکید دارد و راه درست انسانیت را به زبان ساده و دلنشین آموزش می‌دهد.

نتیجه گیری درس ششم فارسی نهم

درس ششم با نام آداب زندگانی به ما می‌آموزد که ارزش واقعی انسان در دانایی، فضیلت و رفتار نیک اوست نه در اصل و نسب. انسان فرهیخته کسی است که در گفتار و کردار خویش ادب را رعایت کند، از سخن بیهوده بپرهیزد، به دیگران احترام بگذارد و در پی دانش و راستی باشد.

این درس تأکید می‌کند که اخلاق نیک، فروتنی، عدالت، کم‌گویی و پرهیز از دخالت در کار دیگران پایه‌های اصلی زندگی شرافتمندانه‌اند. کسی که به این آداب پایبند باشد، هم در دنیا محبوب است و هم در وجدان خود آرامش می‌یابد.

معنی کلمات درس ششم فارسی نهم آداب زندگانی

بدان: آگاه باش	وجه: راه، قصد یا شیوه
مادام: همیشه، پیوسته	شوکت: عظمت و شکوه
اصیل: دارای ریشه و نژاد پاک	بی هنر: بی فضیلت و بی دانایی
صحبت: معاشرت و همراهی	خیره: بیهوده یا جسورانه
خاصه: مخصوصا، به ویژه	پست: فرومایه، بی ارزش
بگریز: دور شو، بپرهیز	رحلت: کوچ کردن، درگذشت
طالب: خواهان و جوینده دانش	جاه: مقام، منزلت و شکوه
طعن: سرزنش، نکوهش	مداخلت: دخالت در کار دیگران
استراق سمع: گوش دادن پنهانی	خوض نمودن: وارد شدن در کاری یا سخنی
عز: ارجمندی و سربلندی	مغیلان: نوعی بوته یا خار بیابانی
داعیه: انگیزه و میل درونی	داد: عدالت، انصاف و حق‌گویی

معنی اقوام روزگار به اخلاق زنده اند صفحه ۴۷ فارسی نهم 

بیت:

اقوام روزگار به اخلاق زنده اند ◈※◈ قومی که گشت فاقد اخلاق مردنی است

معنی:

ملت ها و مردم جهان به سبب اخلاق نیک و رفتار انسانی زنده و ماندگار می مانند، اما قومی که از فضیلت و اخلاق تهی شود، محکوم به نابودی و سقوط است 🌿

دانش ادبی 

• مردنی: قافیه

• است: ردیف

• زنده و مردنی: تضاد (متضاد معنایی)

• درون مایه: ارزش اخلاق، انسانیت و پایندگی تمدن‌ها با رفتار درست

دانش زبانی 

• است: فعل اسنادی

• مردنی: صفت نسبی، واژه مشتق، نقش مسند در جمله

• فاقد اخلاق: ترکیب اضافی (فاقد + مضاف‌الیه)

معنی اداب زندگی فارسی نهم

📘 بدان که مردم بی هنر مادام بی سود باشد، چون مغیلان که تن دارد و سايه ندارد

معنی: اي پسر! بدان که انسان بي هنر و بي فضيلت هميشه بي فايده است، مانند گياه خارشتر که تنه دارد ولي سايه ندارد تا کسي از آن بهره ببرد.

آرايه: تشبيه

واژه هاي مهم:

سود: فايده، بهره

مغيلان: خارشتر، گياهي خاردار با ميوه اي شبيه باقلا

📘 نه خود را سود کند نه غير خود را

معنی: چنين انساني نه براي خودش سودي دارد و نه براي ديگران مفيد است.

واژه هاي مهم:

غير: ديگر، ديگري

📘 فايده در وجود او نيست و راحت در صحبت او نه

معنی: نه بودنش سودي دارد و نه همنشيني با او خوشايند است.

واژه هاي مهم:

صحبت: همنشيني، همراه بودن

📘 جهد کن که اگر چه اصيل و گوهري باشي گوهرتن نيز داري که گوهرتن از گوهر اصل بهتر بود

معنی: با اينکه اصل و نسب خوب و خانوادگي نيک داري، باز هم تلاش کن که صفات نيک و شايستگي هاي فردي به دست بياوري؛ چون هنرها و صفات فردي از نژاد و اصالت خانوادگي برتر است.

آرايه: تضاد (ميان گوهر اصل و گوهر تن)

واژه هاي مهم:

جهد: سعي و کوشش

اصيل: با اصالت، نژاده

گوهر: مرواريد

گوهري: با اصل و نسب

تن: جسم

اصل: نژاد

گوهر اصل: منظور نژاد و اصالت خانوادگي است

گوهر تن: صفات و هنرهاي فردي و اکتسابي

نکات دستوري:

«گوهر تن» نخست: مفعول

«گوهر تن» دوم: نهاد

بهتر: مسند

📘 چنان که گفته اند: بزرگي خرد و دانش راست نه گوهر را

معنی: همان طور که گفته اند، بزرگواري و ارزش انسان به عقل و دانش اوست، نه به نژاد و اصل و نسبش.

آرايه: تقابل ميان خرد و گوهر (تضاد)

واژه هاي مهم:

اين دو گوهر: منظور گوهر اصل (نژاد و اصل و نسب) و گوهر تن (هنرهاي فردي و دانش) است

زن: بزن، فعل امر

از دست مگذار: از دست نده، رها مکن

همه را به کار آيد: براي همه فايده دارد، به درد همه مي خورد

📘 اگر مردم را با گوهر اصل گوهر هنر نباشد، صحبت هیچ کس را به کار نیاید.

💠 معنی:

اگر انسانی از خاندان اصیل باشد اما از دانش، بینش و فضیلت بی بهره بماند، شایسته معاشرت و هم‌نشینی با دیگران نیست.

✨ واژه های مهم:

صحبت: معاشرت، هم‌نشینی

به کار نیاید: سودمند و درخور نیست

📘 در هر که این دو گوهر یابی، چنگ در وی زن و از دست مگذار که وی همه را به کار آید.

💠 معنی: هرگاه در کسی دو ویژگیِ نژاد نیک و فضیلت درونی را دیدی، با او پیوند دوستی برقرار کن و این همراهی را از دست مده، زیرا چنین انسانی برای جامعه سودمند و وجودش باارزش است.

✨ واژه های مهم:

چنگ در وی زن: به او دل ببند، با او ارتباط محکم برقرار کن

به کار آید: سودمند، مفید

مگذار: رها نکن، از دست نده

وی: او، شخص مورد نظر

گوهر: خصلت، ویژگی ارزشمند

📘 سخن نا پرسیده مگوی و از گفتار خیره پرهیز کن. چون باز پرسند، جز راست مگو. تا نخواهند، کس را نصیحت مگوی و پند مده؛ خاصه کسی را که پند نشنود که او خود اوفتد.

💠 معنی: پیش از آن که از تو سخنی خواسته شود، چیزی بر زبان نیاور و از گفتار بیهوده و بی‌فایده دوری کن. هنگامی که از تو پرسشی می‌کنند، تنها سخن راست بگو. تا زمانی که از تو درخواست نکرده‌اند، کسی را پند و اندرز مده، به‌ویژه آن که سخن نیک را نمی‌شنود و به آن عمل نمی‌کند، زیرا سرانجام خودش گرفتار نتیجه رفتار خویش خواهد شد.

✨ واژه های مهم:

نا پرسیده: پرسیده نشده، بدون درخواست

گفتار: سخن، بیان

خیره: بیهوده، بی‌فایده

خاصه: مخصوصاً، به‌ویژه

خود اوفتد: خود گرفتار شود

📗 نکته دستوری:

باز پرسند: فعل پیشوندی (پرسیدن با پیشوند «باز» به معنی دوباره پرسیدن)

راست: صفت جانشین اسم، به معنی سخن راست یا حقیقت

📘 در میان جمع هیچ کس را پند مده از جای تهمت زده پرهیز کن و از یار بد اندیش و بد آموز بگریز به غم مردمان شادی مکن تا مردمان نیز به غم تو شادی نکنند.

💠 معنی: هرگز کسی را در حضور جمع نصیحت نکن چون اندرز در خلوت تأثیرگذارتر است. از مکان هایی که باعث بدگمانی مردم می شود دوری کن و از دوستی با افراد بدفکر و گمراه کننده بپرهیز. هیچ گاه از اندوه دیگران شاد مشو تا روزی دیگران نیز از غم تو خوشحال نشوند.

✨ نکته های دستوری:

تهمت زده: واژه مشتق و ترکیب وصفی

بد اندیش و بد آموز: صفت مرکب

مردمان: واژه ساده

شادی: واژه مشتق از شاد + ی

مده و مکن: فعل های نهی از مصدر دادن و کردن

📘 داد ده تا داد یابی خوب گوی تا خوب شنوی اگر طالب علم باشی پرهیزگار و قانع باش و علم دوست و بردبار و کم سخن و دور اندیش.

💠 معنی: حق دیگران را ادا کن تا خود نیز به حق و انصاف برسی. سخن نیک بگو تا پاسخ نیک بشنوی. اگر جوینده دانش هستی باید انسانی پاکدل، قانع، دوستدار علم، صبور، کم گوی و آینده نگر باشی تا دانش تو ثمربخش و پایدار بماند.

✨ واژه های مهم:

داد: عدالت و انصاف – داد ده یعنی با عدل رفتار کن و حق را بپرداز

طالب: خواهان، جوینده

پرهیزگار: پارسا و درستکار

دور اندیش: آینده نگر، کسی که پیش از عمل می اندیشد

📗 نکته دستوری:

پرهیزگار: واژه مشتق از پرهیز + گار

علم دوست، بردبار، کم سخن، دور اندیش: صفت های مرکب

فعل اسنادی باش پس از دور اندیش به قرینه حذف شده است و همه واژه های پرهیزگار، قانع، علم دوست، بردبار،

کم سخن و دور اندیش نقش مسند دارند.

معنی صفحه  ۴۹ فارسی نهم

📘 آدمی باید که بسیار نگوید و سخن دیگری به سخن خود قطع نکند.

💠 معنی: انسان شایسته نباید زیاد سخن بگوید و نباید هنگام صحبت، گفتار دیگران را با حرف خود ناتمام بگذارد. گوش دادن نیز بخشی از ادب گفت‌وگو است.

✨ واژه های مهم:

آدمی: انسان، فرد خردمند

📘 اگر سؤال از جماعتی کنند که او داخل آن جماعت بود بر ایشان سبقت ننماید و اگر کسی به جواب مشغول شود او بر بهتر جوابی از آن قادر بود صبر کند تا آن سخن تمام شود پس جواب خود بگوید بر وجهی که در متقدم طعن نکند.

💠 معنی: اگر از گروهی پرسشی شود که او نیز در میان آنان است نباید در پاسخ دادن شتاب کند و بر دیگران پیشی گیرد. و اگر کسی در حال پاسخ گفتن است و او پاسخ بهتری می‌داند باید شکیبا باشد تا سخن آن شخص پایان یابد، سپس پاسخ خود را به شیوه‌ای محترمانه بیان کند تا موجب تحقیر یا سرزنش فرد پیش از خود نشود.

✨ واژه های مهم:

جماعت: گروه، جمعی از مردم

سبقت: پیشی گرفتن، جلو افتادن

بر وجهی: به گونه ای، به صورتی مناسب

متقدم: شخص پیشین، فرد قبلی

طعن: سرزنش، نکوهش و خرده گیری

📘 در محاوراتی که به حضور او میان دو کس رود خوض ننماید و اگر از او پوشیده دارند استراق سمع نکند و تا او را با خود در آن مشارکت ندهند مداخلت نکند.

💠 معنی: در گفت و گوهایی که در حضور انسان میان دو نفر دیگر انجام می شود نباید دخالت یا دقت بیش از اندازه کند. اگر آنان خواستند سخن خود را پنهان نگاه دارند نباید پنهانی گوش دهد و تا زمانی که او را در صحبت خود وارد نکرده اند نباید در آن بحث شرکت یا مداخله کند.

✨ واژه های مهم:

محاورات: گفت و گوها، سخنان رد و بدل شده میان دو یا چند نفر

خوض نمودن: اندیشیدن یا وارد شدن در عمق سخن یا کار

استراق سمع: گوش دادن پنهانی به سخن دیگران

مشارکت: شرکت دادن، همراه کردن در گفتار یا کار

مداخلت: دخالت کردن، وارد شدن در گفت و گوی دیگران