تحقیق دانش آموزی در مورد امام رضا علیه السلام

تحقیق در مورد امام رضا

امام رضا علیه السلام یکی از دوازده امام پاک شیعیان است که بعد از شهادت و فوت پدر بزرگوارشان یعنی امام موسی کاظم، در سال ۱۸۳ هجری قمری عهده‌دار امت شیعه شدند. امام رضا علیه السلام در تمام سال‌هایی که این مسئولیت را بر عهده داشتند، اگرچه با مخالفت‌های شدیدی روبرو بودند، اما فعالیت‌های زیادی جهت منفعت مردم انجام دادند.

تاریخ ولادت امام رضا

بر اساس نظر مورخان هشتمین امام شیعیان در سال ۱۴۸ هجری قمری در یازدهمین روز از ماه ذی القعده در شهر مدینه چشم به جهان گشودند.

نام و القاب امام رضا علیه السلام

نام ایشان علی است. کنیه امام رضا علیه السلام ابوالحسن می‌باشد. همچنین امام رضا دارای القاب متعددی از جمله رضا، فاضل، صابر و… است؛ اما معروف‌ترین لقب ایشان رضا است که معنای آن خشنودی می‌باشد.

پدر و مادر امام رضا

نام پدر بزرگوار ایشان امام موسی کاظم، امام هفتم شیعیان است که این امام بزرگوار توسط هارون خلیفه عباسی به شهادت رسیدند. نام مادر گرامی امام رضا نیز نجمه بود. برخی از روایات نام‌های دیگری برای مادر ایشان ذکر است.

دوران کودکی و جوانی امام رضا علیه‌ السلام

بر اساس منابع تاریخی امام رضا علیه السلام دوران کودکی و نوجوانی خود را در شهر مدینه منوره گذراندند و به طور مستقیم زیر نظر پدر بزرگوارشان یعنی امام موسی کاظم، علوم، معارف و اخلاق تربیتی را یاد گرفته‌اند. البته در زمانی که امام موسی کاظم در بغداد زندانی بودند و امام رضا نیز در آنجا حضور داشتند، گزارش تاریخی قابل ذکری وجود ندارد.

ازدواج امام رضا علیه‌ السلام

نام همسر امام رضا سبکیه بود که طبق روایات این بانو جزو خاندان یکی از همسران رسول اکرم (ص) به نام ماریه قبطیه است. اما در برخی از منابع و کتب آمده است که امام رضا علیه السلام با دختر مامون خلیفه عباسی به نام ام الحبیب نیز ازدواج کرده است که طبق گفته راویان این ازدواج با پیشنهاد مامون بوده و هدف او از انجام این کار این بوده است که با فرستادن دخترش به خانه امام رضا، نسبت به انجام فعالیت‌های ایشان اطلاعاتی بدست آورد.

فرزندان امام رضا

در رابطه با تعداد فرزندان امام هشتم شیعیان و نام‌های آنها، نقل‌های متفاوتی وجود دارد. برخی از مورخان معتقدند که ایشان دارای یک دختر به نام عایشه و پنج پسر به نام‌های ابراهیم، جعفر، حسین، حسن و محمد قانع داشته‌اند.

در برخی از روایات نیز نام فاطمه به عنوان دختر امام رضا ذکر شده است. اما شیخ مفید طبرسی و ابن شهرآشوب اعتقاد دارند که امام رضا علیه السلام تنها یک فرزند داشته است و آن هم امام نهم شیعیان یعنی امام جواد علیه السلام است.

فضایل امام رضا علیه السلام

ایشان نیز دقیقاً مانند سایر امامان معصوم فضایل اخلاق انسانی و کمالات را در حد بسیار بالا دارا بودند. بزرگان شیعه معتقدند که امام رضا علیه السلام به قدری دارای کمال و فضیلت بود که علاوه بر پیروان و دوستانش، دشمنان سرسختشان نیز به ستایش و تعریف و تمجید ایشان پرداخته‌اند.

ابراهیم بن عباس در رابطه با سجایای اخلاقی امام رضا علیه السلام گفته است: من هرگز ندیدم که علی بن موسی الرضا علیه السلام سخن کسی را قطع کند یا اینکه نیازمندی را از درگاه خود براند و ندیدم که حتی یک کلمه به کسی جفا کند و هرگز با صدای بلند نمی‌خندید؛ بلکه فقط لبخند و تبسم می‌زد و هنگامی که برای صرف غذا بر سر سفره می‌نشست، همه غلامان و خدمتکاران را صدا می‌زد که به سر سفره بیایند.

امامت امام رضا علیه السلام

مسئله امامت و جانشینی امام رضا علیه السلام، توسط پیامبر اکرم صلی الله و اجداد امام رضا و همچنین پدر بزرگوارشان امام کاظم علیه السلام بارها و بارها در حضور مردم اعلام شده است و ایشان فرموده‌اند که پس از مرگم امام رضا علیه السلام جانشین و وصی من خواهند بود.

به عنوان مثال در یکی از روایت‌های تاریخی محمد بن اسماعیل بن فضل هاشمی گفته است که یک روز به خانه امام موسی کاظم رفتم و ایشان بسیار مریض بودند. سپس رو به حضرت کرده و عرض کردم در صورتی که خدای ناکرده اتفاقی برای شما بیفتد باید به چه کسی رجوع کنیم؟ ایشان فرمودند به فرزندم رضا رجوع نمایید؛ زیرا نوشته او نوشته من است!

بعد از شهادت امام موسی کاظم، دوران امامت امام رضا علیه السلام آغاز شد که پس از ۱۰ سال از آغاز امامت ایشان، هارون‌الرشید خلیفه عباسی از دنیا رفت. امام رضا علیه السلام در مدت امامت خود شاگردان پدرش را به گرد خود جمع کرد و حوزه علمیه را برگزار نمود و شروع به تدریس در آنجا کرد.

ایشان در زمینه معارف دینی و علمی، گام‌های استوار و بزرگی برداشتند. مدت امامت امام رضا علیه السلام ۲۰ سال بود که ۱۷ سال از آن در شهر مدینه منوره طی شد و سه سال آخر آن در شهر خراسان گذشت.

خلفای هم عصر امان رضا علیه السلام

حضور سه تن از خلفا و حکام عباسی مقارن با دوران امامت پربار علی بن موسی الرضا علیه السلام بود. نام این حاکمان هارون الرشید، امین و مامون می‌باشد.

اوضاع سیاسی در دوران امامت امام رضا علیه السلام

ایشان ۲۰ سال امامت شیعیان را بر عهده داشتند که ۱۰ سال اول آن همزمان با حکومت هارون الرشید و ۵ سال میانی مقارن با حکومت امین و ۵ سال پایانی نیز همزمان با خلافت مامون بود. در ۱۰ سال اول، ایشان با مخالفت‌های فوق العاده شدیدی روبرو بودند تا جایی که اطرافیان هارون الرشید، وی را جهت کشتن امام رضا علیه السلام تحریک می‌کردند.

او نیز تصمیم به انجام این کار گرفت؛ اما هرگز فرصت پیدا نکرد تا نقشه خود را عملی کند. در دوران خلافت امین با توجه به اینکه وی در فساد، ضعف و تزلزل غرق شده بود، از پیگیری و توجه به فعالیت‌های امام رضا علیه السلام باز ماند و در این دوران امام رضا علیه السلام نسبت به ۱۰ سال اول امامتشان، آرامش بیشتری داشتند.

پس از اینکه مامون برادر خود امین را به قتل رساند و بر مسند قدرت نشست؛ وزیر و مشاور سیاستمدار و زیرکی را به نام فضل بن سهل را برای خود انتخاب کرد که با مشاوره و راهنمایی‌های او، با حقه و حیله امام رضا را راهی خراسان کرد. او قصد داشت به ایشان پیشنهاد دهد که جانشین خودش شود و یا اگر امام جانشینی را نپذیرفتند، به ایشان پیشنهاد ولایت عهدی را بدهد.

او می‌خواست با عملی کردن این کار، خلافت خود نزد فرقه‌های مختلف مسلمانان از جمله شیعیان مشروعیت بخشد. هنگامی که امام راهی خراسان شدند، مامون استقبال شایانی از ایشان کردند. سپس مامون پیشنهاد جانشینی را مطرح کرد و امام رضا آن را نپذیرفتند.

پس از آن مامون مأیوس شد و پافشاری کرد که باید ولایتعهدی را قبول کنید. امام نیز که قصد نداشتند این کار را انجام دهند و به مامون فرمودند: از پدرانم شنیده‌ام که من پیش از تو از دنیا خواهم رفت. اما مامون اصرار داشت و حتی امام رضا علیه السلام را تهدید به مرگ کرد؛ در نتیجه امام نیز ناچار به پذیرش پیشنهاد ولایتعهدی مامون شد.

اما فرمودند: به شرطی قبول می‌کنم که از دور بر خلافت نظارت داشته باشم، به گونه‌ای که در عزل و نصب و تغییر دادن رسوم و سنت‌ها دخالتی نکنم. سپس سر به سوی آسمان کردند و فرمودند: خداوندا مرا به اجبار و اصرار وادار به انجام این کار کرده است.

پس همانطور که دو پیغمبر خود دانیال و یوسف را در هنگام پذیرش ولایتعهدی پادشاهان زمانشان بازخواست نکردی، مرا نیز مواخذه نکن؛ زیرا عهدی جز ولایت عهدی تو نیست، همانا که تو نیکو یاوری هستی.

جنبه علمی امام رضا علیه السلام

مامون که همیشه قلباً دشمن امام رضا علیه السلام بود؛ هنگامی که شور و اشتیاق مردم را نسبت به اعتبار و محبوبیت بی‌همتای امام رضا در میان مردم می‌دید، پیوسته به دنبال راه‌هایی برای خدشه‌دار کردن اعتبار ایشان نزد مردم بود. به عنوان مثال دانشمندان علوم مختلف را از سراسر دنیا جمع می‌کرد و با تشکیل جلسه بین آنها و امام رضا، مناظره برپا ساخت تا در حین این بحث و مناظره امام شکست خورده و وجهه علمی‌شان زیر سوال رود.

اما ایشان که از گنجینه علم و دانشی که از پدران خود به ارث برده و در طول مدت حیات با خیر و برکتشان کسب کرده، سرشار بودند؛ همیشه سربلند و پیروز از این بحث و مناظرات بیرون می‌آمدند و مأمون هیچگاه نتوانست به این هدف خود برسد. بر اساس روایات معتبر تاریخی حتی خود مامون نیز اذعان داشت که داناترین، بهترین و عابدترین مرد روی زمین امام رضا علیه السلام است.

شهادت امام رضا علیه السلام

امام رضا علیه السلام پس از اینکه ۱۷ سال در شهر مدینه هدایت و ارشاد مردم را بر عهده داشتند، سرانجام با حیله مامون خلیفه پنجم عباسی راهی خراسان شدند و در سن ۵۵ سالگی نیز به دست همین خلیفه به شهادت رسیدند.

عده‌ای سال شهادت امام رضا علیه السلام را ۲۲ هجری قمری می‌دانند و عده‌ای دیگر نیز می‌گویند ایشان در سال ۱۲۳ قمری به شهادت رسیدند. همچنین علاوه بر سال شهادت در رابطه با روز شهادت ایشان نیز اتفاق نظر وجود ندارد. گروهی معتقدند ایشان در هفدهم ماه صفر به شهادت رسیده‌اند و گروهی دیگر اواخر ماه صفر را روز شهادتشان می‌دانند.

حتی برخی معتقدند که امام رضا علیه السلام در روز جمعه از ماه رمضان به شهادت رسیده است. اما به طور کلی قابل اعتمادترین و مشهورترین نظریه در رابطه با روز و سال شهادت امام رضا علیه السلام آخرین روز ماه سفر از سال ۲۰۳ هجری قمری می‌باشد.

در مورد نحوه شهادت ایشان نیز نقل شده است که مامون یکی از خدمتکاران خود را مامور کرده بود تا ناخن‌های دستش را بلند نگه دارد. سپس زهر مخصوصی را در میان ناخن‌هایش قرار داد و با دستانش اناری را دانه کرد.

مامون نیز آن انار را خدمت حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام گذاشت و اصرار کرد تا ایشان از آن بخورند. ابتدا امام رضا از خوردن امتناع فرمودند؛ اما مامون شدیداً اصرار کرد که باید از این انار میل کنید. سپس امام رضا بعد اثر وارد شدن زهر به بدنشان به شهادت رسیدند.

تدفین امام رضا علیه السلام

فرزند امام رضا علیه السلام یعنی امام جواد علیه السلام به دور از چشم دشمنان، پیکر مطهر امام رضا را غسل داده و پس از خواندن نماز به کمک بسیاری از دوستداران و شیعیان امام رضا، پیکر پاکشان را به شهر مشهدمقدس برد که قرن‌هاست مایه مباهات و برکت برای ایرانیان است و همه صالح عاشقان و زواران از همه نقاط جهان به زیارت حرم مطهر امام رضا می آیند و به ایشان سلام عرض می‌کنند.

مطالب پیشنهادی :

امام رضا درباره ی زائر خود چه فرمودند کلاس چهارم

شاعری که برای امام رضا شعر خواند چه نام داشت کلاس چهارم