معنی روان خوانی نام ها و جای ها فارسی هشتم + آرایه های ادبی و خلاصه

در این مطلب از سایت تاپ ناپ، معنی لغت‌های روان‌خوانی درس نام‌ها و جای‌ها فارسی هشتم به همراه توضیح بخش‌های دشوار متن، آرایه‌های ادبی و معنای کامل واژه‌های سخت را برای شما دانش‌آموزان عزیز آماده کرده‌ایم تا با مطالعه آن بتوانید درک بهتری از این درس داشته باشید.

خلاصه روان‌ خوانی «نام‌ ها و جای‌ ها» فارسی هشتم 📘

در این متن نشان داده می‌شود که بسیاری از واژه‌های زبان فارسی ریشه در نام سرزمین‌ها، شهرها و روستاها دارند. برای نمونه، پرتقال نام خود را از کشور پرتغال گرفته است، هندوانه به معنای میوه هندوستانی است، دارچین درختی بومی چین است، قوری از منطقه غور در افغانستان نام گرفته، بخاری به شهر بخارا و کاشی به شهر کاشان بازمی‌گردد. همچنین لیوان از روستای لیقوان تبریز و شیروانی از شهر شیروان گرفته شده است.

در پایان متن تأکید می‌شود که بررسی این‌گونه واژه‌ها، ما را با علمی به نام ریشه‌شناسی آشنا می‌کند؛ دانشی که به بررسی خاستگاه و دگرگونی واژه‌ها در طول تاریخ می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه زبان فارسی از فرهنگ‌ها و مکان‌های گوناگون اثر پذیرفته است.

معنی لغات روان خوانی نام ها و جای ها فارسی هشتم

🔹 پرتقال: میوه‌ای خوش‌طعم از خانواده مرکبات که بیشتر در فصل زمستان مصرف می‌شود.

🔹 پرتغال: کشوری در بخش غربی اروپا کنار اقیانوس اطلس.

🔹 منشأ: جای آغاز یا سرچشمه یک چیز.

🔹 هندوانه: میوه آبدار و شیرین تابستانی که ریشه آن به سرزمین هندوستان می‌رسد.

🔹 دارچین: ادویه خوشبو که از پوست درختی در چین به دست می‌آید.

🔹 قوری: ظرفی برای دم کردن چای که نامش از منطقه غور افغانستان گرفته شده است.

🔹 بخاری: وسیله‌ای برای گرم کردن خانه که نام آن با شهر بخارا ارتباط دارد.

🔹 کاشی: آجر یا خشت لعاب‌دار رنگی که نامش از شهر کاشان گرفته شده است.

🔹 لیوان: ظرف مخصوص نوشیدن آب و نوشیدنی‌ها که ریشه‌اش به روستای لیقوان نزدیک تبریز بازمی‌گردد.

🔹 شیروانی: نوعی سقف شیبدار که نام آن از شهر شیروان در خراسان گرفته شده است.

🔹 ریشه‌شناسی: علمی که به بررسی خاستگاه و دگرگونی واژه‌ها می‌پردازد.

آرایه های ادبی و زبانی متن درس نام ها و جای ها فارسی هشتم

آیا تا به حال توجه کرده‌اید که پرتقال را به صورت پرتغال» هم می‌نویسند؟ وقتی مقصود از این واژه میوه (یکی از مرکبات) باشد، معمولاً آن را با قاف مینویسند و اگر منظور نام کشوری در اروپای غربی باشد، صورت املایی پرتغال را به کار می‌برند. در واقع این میوه نخستین بار از کشور پرتغال به سرزمین ما رسیده است. به همین دلیل نام آن کشور را بر میوه هم گذاشته‌اند اما برای اینکه تشخیص این دو از هم آسان تر باشد، میوه را به صورت پرتقال و کشور را با املای پرتغال نوشته‌اند. گاهی بررسی نام یک فراورده محصول به ما نشان می‌دهد که منشأ و خاستگاه آن چه بوده یا چه راهی را پیموده است تا به قلمرو زبان فارسی راه پیدا کند. برای نمونه «هندوانه» را در نظر بگیرید. می‌دانیم که هندو معنی هندی دارد، اما هندوان در اینجا به معنی هندوها اهالی هند نیست آن در پایان هندُوان بیانگر جایگاه و مکان است و هندُوان معنی هندوستان را می‌رساند. بنابراین، هندوانه یعنی میوه هندوستانی یا میوه‌ای که اصل آن به سرزمین هند باز می‌گردد.

آرایه های ادبی

• پرتقال و پرتغال ← جناس (تشابه آوایی با تفاوت در معنا؛ یکی نام میوه و دیگری نام کشور).

• منشأ و خاستگاه ← مترادف.

• راهی را پیموده است ← کنایه از مسیر و مسافتی که طی شده.

• قلمرو زبان فارسی ← اضافه تشبیهی (زبان فارسی به قلمرو تشبیه شده).

• میوه هندوستانی ← ترکیب توصیفی برای نشان دادن منشأ.

• اصل آن به سرزمین هند بازمی‌گردد ← کنایه از ریشه داشتن در جایی.

«دارچین» درختی است که در مناطق گرم می‌روید و از پوست معطر خشک شده آن، ادویه ای قهوه‌ای رنگ به دست می‌آید که به آن هم دارچین می‌گویند. دارچین را مانند چای دم میکنند و می‌نوشند واژۀ دارچین از دو بخش ساخته شده است: دار در این واژه، معنی درخت دارد و چین نام سرزمینی معروف است. در مجموع دارچین یا دارچینی یعنی درخت چینی؛ چرا که این درخت بومی سرزمین چین بوده است.

هندوانه و دارچین نام دو محصول طبیعی‌اند. حال بیایید چند فراورده صنعتی را بررسی کنیم امروزه «چای» را در ظرفی دم می‌کنیم که «قوری» نام دارد. پیشینهٔ واژهٔ قوری به سرزمین غور می‌رسد که امروزه ولایتی در افغانستان است. قوری را در قدیم با غین هم نوشته‌اند. پیداست که فارسی زبانان با قوری از طریق سرزمین غور آشنا شده‌اند.

«بخاری» وسیله گرمایشی است که برخی نام آن را به واژهٔ «بخار» نسبت داده اند. اما بیشتر احتمال دارد نام بخاری از شهر بخارا برگرفته شده و کوتاه شده بخارایی باشد. همچنان که «کاشی» کوتاه شدۀ کاشانی است و به خشت پخته لعاب‌داری که از مصالح ساختمانی به شمار می‌آید گفته می‌شود؛ چون شهر کاشان، از دیرباز، در هنر کاشی‌سازی و کاشی‌کاری آوازۀ بسیار داشته است.

آرایه های ادبی

• دارچین / درخت چینی ← ترکیب توصیفی و ایهام (دار به معنی درخت و خانه).

• هندوانه و دارچین ← مراعات نظیر (هر دو از محصولات طبیعی).

• قوری / غور ← جناس ناقص (شباهت آوایی واژه با ریشه جغرافیایی).

• بخاری / بخارا ← اشتقاق و جناس (تغییر یک حرف باعث تغییر معنا شده).

• کاشی / کاشان ← اشتقاق (واژه از نام مکان ساخته شده).

• آوازه بسیار داشتن ← کنایه از شهرت فراگیر.

لیقوان روستایی در نزدیکی تبریز است و اصلِ پنیری خوش طعم که در سراسر ایران به پنیر لیقوان معروف است، به همین روستا باز می گردد. خوب است بدانید لیقوان را در زبان محلی لیوان تلفظ می‌کنند. از خاک رس سرخ این منطقه، برای سفالگری بهره می‌گرفته و از جمله ظرف‌های آبخوری سفالی مرغوبی میساخته اند که با نام این روستا (لیوان) شهرت یافته است. امروزه، در زبان فارسی به هر ظرف استوانه‌ای که برای نوشیدن مایعات کاربرد دارد – خواه سفالی باشد، خواه شیشه ای یا حتى طلقی و کاغذی – «لیوان» می‌گوییم.

به نوعی سقف شیبدار که با نصب ورق‌های حلبی یا قطعه‌های سفالی روی شبکه‌های چوبی یا فلزی ساخته می‌شود شیروانی می‌گوییم. ظاهرا شیروانی با شهر شیروان (در استان خراسان شمالی) نسبت دارد.

چند نمونه‌ای که در اینجا آورده‌ایم از ارتباط نام برخی فراورده‌ها با نام جای‌ها حکایت داشت. اما از این ارتباط نمی‌توان همواره نتیجه گرفت که روستا، شهر و سرزمینی نخستین یا تنها محل تولید فراوردهای بوده است. به هر حال همین نگاه ساده و گذرا به پیشینهٔ چند واژه، دریچه‌ای به سوی دانش «ریشه‌شناسی» می‌گشاید که موضوع آن، بررسی علمی ریشهٔ واژه‌ها و دگرگونی‌های آنها در طول تاریخ زبان است و قلمرو آن، به گستردگی کل واژگان زبان است.

آرایه های ادبی

• لیقوان / لیوان → جناس (شباهت نوشتاری و آوایی با تفاوت در معنا).

• ظرف‌های آبخوری سفالی مرغوب → تشبیه ضمنی (ظرف به عنوان نشانه‌ای از کیفیت منطقه).

• سقف شیبدار / شیروانی → اشتقاق از نام مکان (شیروان).

• نگاه ساده و گذرا به پیشینه واژه‌ها → کنایه از بررسی ابتدایی و کوتاه.

• دریچه‌ای به سوی دانش ریشه‌شناسی → استعاره از گشوده شدن راهی تازه به دانستن.

• قلمرو آن به گستردگی کل واژگان زبان است → اغراق برای نشان دادن وسعت موضوع.

معنی و مفهوم کلی متن درس «نام‌ ها و جای‌ ها» فارسی هشتم 📘

این درس نشان می‌دهد که بسیاری از واژه‌های زبان فارسی ریشه در نام مکان‌ها، سرزمین‌ها و شهرها دارند. برای نمونه، میوه پرتقال از کشور پرتغال وارد شد و به همین نام شناخته شد؛ یا هندوانه به معنای میوه‌ای است که اصل آن از هندوستان آمده است. همین‌طور واژه‌هایی مانند دارچین، قوری، بخاری، کاشی، لیوان و شیروانی هر کدام پیوندی با جایگاه یا شهری خاص دارند.

مفهوم کلی متن این است که زبان یک موجود زنده است و در طول تاریخ از سرزمین‌ها و فرهنگ‌های گوناگون تأثیر می‌گیرد. بررسی ریشه واژه‌ها نه تنها ما را با تاریخ و جغرافیای آن‌ها آشنا می‌کند، بلکه پنجره‌ای به دانش «ریشه‌شناسی» می‌گشاید و نشان می‌دهد که واژه‌ها چگونه در گذر زمان تغییر یافته و در زبان فارسی ماندگار شده‌اند.

پیام درس این است که شناخت پیشینه واژه‌ها، ما را با فرهنگ‌ها، ارتباط ملت‌ها و تاریخ زبان خودمان آشناتر می‌سازد و یادگیری آن می‌تواند دیدگاه عمیق‌تری نسبت به زبان و ادبیات به ما بدهد.

قبلی :

جواب درس ۱۵ آزاد فارسی هشتم صفحه ۱۰۸ ، ۱۰۹ و ۱۱۰  (ادبیات بومی ۲)

جواب فرصتی برای اندیشیدن صفحه ۱۰۶ فارسی هشتم

معنی روان خوانی شوق آموختن فارسی هشتم + ارایه های ادبی ، خلاصه و پیام

بعدی:

معنی درس ۱۶ فارسی هشتم پرنده ازادی + کلمات ، آرایه های ادبی و خلاصه